Номи асосии ин ёдгор аслан Аҷинатеппа нест ва ин унвон солҳои 40 ум асри ХХ дар натиҷаи боронҳо як ҷои тепа фурў рафта, сўрохе ба вуҷуд омадааст ва нафаре аз маҳалиён вориди сўрох шуда, бути якпаҳлу хобрафтаеро мебинад ва тарсон берун омада, дидаашро ба мардум нақл мекунад. Минбаъд маҳалиён онро макони ҷинҳо (махлуқи бадшаклу бадкирдори афсонавӣ) пиндошта Аҷинатеппаро номгузорӣ кардаанд. Ваҷҳи тасмияаш аз аҷина аст.

Аз оғози Наврӯз ба унвони Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз номи як қатор сарони давлатҳо ва ҳукуматҳои кишварҳои хориҷӣ ба муносибати ҷашни Наврӯзи байналмилалӣ барқияҳои табрикӣ меоянду меоянд. Иддае аз ин тарикоти самимиро истинодан ба сомонаи Президенти Тоҷикистон меорем:

Ҳангоми экспедитсияҳои мардумшиносӣ маълум гардид, ки дар худи соли 2018 тўли як моҳ дар арафаи ҷашни Наврўз Ҳайдарова Ойдил 22 маротиба деги суманак мондааст. Албатта, ў ҳам барои мардуми маҳалла ва ҳам барои корхонаву сохторҳои гуногун намудҳои гуногуни суманакро омода кардааст. Чи тавре ки аз мушоҳидаҳо бар меояд, тамоми умри ин бонуи ҳунарманд сарфи ҳамин кор ва ба хизмати мардуми Бохтар ва деҳотҳои он гузаштааст.

Хушбахтона, дар солҳои охир миёни деҳаҳо барои Ҷоми Наврўз мусобиқаҳои гўштингирӣ, воллейболбозӣ, футбол ва бозиҳои дигар хело фаъол гардидааст, ки ин нишонаи сулҳу субот, дўстию рафоқат ва эҳтироми зиёд нисбати ҳамдигар мебошад. Умуман, дар ноҳияи Данғра бахшида ба ҷашни Наврўз бозиҳои зиёде гузаронида мешавад ва он ҳама баҳри болидарўҳ гардонидани кўдакону наврасон, бозиҳо барои якдигарфаҳмӣ, меҳру муҳаббат, дўстию рафоқат, хушҳолӣ ва аз дилҳо бурун кардани кибру ғурур ва пеш аз ҳама хотирмону шавқовар гузаронидани иди Наврўз доир карда мешавад.

Хатлон яке аз вилоятҳои гармтарини кишвар ба шумор меравад. Аз сарчашмаҳо ба мо маълум аст, ки вазъи ҷуғрофӣ ва иқлим ба фарҳанг ва ба тарзи зисту зиндагонии одамон таъсир мерасонад. Дар ноҳияҳои Ҷалолиддини Балхӣ, Ҷайҳун ва Шаҳритўси вилояти Хатлон анвои таомҳо ва хўроквориҳо мутобиқ ба иқлиму табиати он ҷо вобастагӣ дорад. Ин минтақаи гармтабиат маҳалли тарбузу харбуза ба ҳисоб мераванд. Яъне дар ин минтақаҳо мардум бештар ба зироаткорӣ ва корҳои полезӣ машғул мебошанд.

ПАЛОРАК аз деҳкадаҳои бузургу маъруфи шаҳристони Масчо (саргаҳи водии Зарафшон) аст, воқеъ дар Болои Масчо (омм онро Палдорак, аммо мардумони ин деҳа худ Пулорак мехонанд). Вожаи ПАЛОРАК дар қомусҳо гоҳе ба гунаи БАЛОРАК ё БАЛОЛАК низ омада, аз вожаҳои ноби порсӣ аст ба маънои шамшери ҷавҳардор, фӯлоди ҷавҳардор. Чунончи ин вожа дар «Луғати фурс» ба гунаи ПАЛОЛАК бо ин шарҳ омада: «Палолак ҷинсест аз пӯлоди гавҳардор, чунонки Рӯдакӣ гуфта:

Модарону бонувон ва духтарони азиз!

Дар нахустин рӯзҳои фасли зебои баҳор, яъне айёми нуру сафо ва гармиву бедории табиат - ҷашни фархундаи Рӯзи модар фаро мерасад. Ҳамаи шумо, модарони меҳрубон ва бонувони арҷмандро ба ин муносибат самимона табрик гуфта, ба ҳар яки шумо, пеш аз ҳама, саломатӣ, хушбахтӣ ва тамоми хушиҳои зиндагиро орзу менамоям

Таомҳои мардуми тоҷик гуногунранг буда, то ба имрўз аз насл ба насл ҳамчун мерос омада истодааст. Вале, бо вуҷуди ин баробари пешравиҳои илму техника ва ҷаҳонишавӣ мардуми Тоҷикистон низ аз маҳсулотҳои хориҷа зиёд истифода мебаранд. Ин раванд ҷанбаҳои манфӣ ва мусбӣ дошта таъсири мутақобила низ дорад. Ҷанбаи мусбии он дар он аст, ки кишвари мо низ мисли дигар мамлакатҳои пешрафта дар чараёни пешравиҳо қарор дорад. Ҷанбаҳои манфии он дар он аст, ки баъзе маҳсулотҳои хориҷа метавонанд ба пурагӣ маҳсулоти дарунаро иваз кунанд. Барои хамин мо бояд кўшиш намоем, ки арзишҳои миллиро ҳифз намоем ва ҳамчун мерос ба насли оянда гузорем.