Ҳунаркада

Доираи ҳунарҳои мардумии тоҷикон хеле васеъ буда, решаи он ба умқи таърих рафта мерасад. Аз ҷумла қадимтарин ҳунарҳо ва санъатҳои аҷдодони тоҷикон ресандагӣ, бофандагӣ, меъморӣ, наққошӣ, чӯбкориву кандакорӣ, оҳангарӣ, кулолӣ, қолинбофӣ ва ғайра ба шумор мераванд. Ҳамаи ин ҳунарҳои мардумӣ дар хотираи таърихи миллати тоҷик ҳамчун мероси фарҳанги тамаддунсози наслҳои гузашта маҳфуз монда...

Гарданбанд, хафабанд, хафбандак, гулӯбанд, зеби гардан, муҳра, шаддаи марҷон, ҷавак, шава, гулбанд, як навъ зеби гардани занонро меноманд, ки аз замонҳои қадим дар радифи дигар ороишоти занони тоҷик истифода мешавад...

Ҳар як халқу миллат дорои тамаддун, урфу одат ва фарҳанги либоспушии хоси худ мебошад. Либосҳои миллии  тоҷикон дар асл   чакан, атлас, адрас, гулбаст, ҳали, карбос ва ғайраро дар бар мегиранд, ки муаррификунандаи фарҳанги миллии мардуми тоҷик дар арсаи  байналмилалӣ ба ҳисоб мераванд. Яке аз либосҳои қадимии тоҷикон чакан аст, ки имрӯз ҳамчун намунаи мероси фарҳанги ғайримоддӣ дар қатори дигар арзишҳои фарҳангӣ ба Феҳристи репрезентативии ЮНЕСКО сабт гардидааст...

Фарҳанги дастурхондории мардуми тоҷикро бе нон тасаввур кардан имконнопазир аст. Зеро нон ғизои муҳим ва ҳаррӯзаи ҳар як хонаводаи мардуми тоҷик маҳсуб меёбад, ки он аз орди гандум, хамирмоя, об, намак ва баъзан шир таҳия шуда, дар танӯр, чакдон ё тафдон пухта мешавад. Нон дар фарҳанги мардуми тоҷик муқаддас ба шумор меравад ва хурду калон онро ниҳоят азиз медоранд. 

Донишу таҷрибаҳо оид ба таҳияи таом ва ҳар гуна ғизоҳо як ҷузъи фарҳанги мардуми тоҷик маҳсуб ёфта, пазандагон дар гузашта ва имрӯз барои болаззат ва хуштаъм гардидани ғизоҳо малакаву истеъдоди худро ба кор бурда, навъҳои зиёди хӯрокҳоро ба вуҷуд оварданд. Дар фарҳанги дастархондории тоҷикон баъд аз анвоъи нону таъом маҳсулоти гӯштӣ ҷои намоёнеро ишғол мекунад. 

Оши бурида аз ҷумлаи он таъомҳои  миллии қадимаи халқи тоҷик мебошад, ки таърихи дерина дорад.  истеъмоли оши бурида дар чаҳор фасли сол маъмул  аст. Аммо, мардуми тоҷик оши буридаро бештар дар фасли баҳор ва тобистон истеъмол мекунанд. Чунки дар ин аём гиёҳҳои табиии барои оши бурида зарурӣ бисёр мерӯянд. Ин хӯрок асосан аз  гиёҳҳо таркиб ёфта, ба худ хусусияти шифобахшӣ доранд, ки ба ҷисму рӯҳи инсон қувваву нерӯи тоза мебахшанд. Истеъмоли оши бурида бо навъҳои гуногуни гиёҳҳо лаззати нотакрореро пайдо мекунад...

Халқи тоҷик аз қадимулайём мардуми ҳунарманд буда, тавассути касбу ҳунарашон маишати рӯзгорашонро таъмин менамуданд. Дар радифи касбу ҳунарҳои гуногун пешаи заршӯӣ яке аз пешаҳои сердаромад ва мушкил маҳсуб меёфт. Заршӯӣ шуғли бо тариқи дастӣ ба даст овардани тилло аз дарёҳо мебошад, ки миёни мардум онро тиллоковӣ ва ё тиллошӯӣ низ меноманд. Маъмулан, мавсими заршӯӣ  моҳи март шурӯъ шуда, то моҳи октябр идома меёбад...

Оҳангарӣ яке  аз ҳунарҳои  қадимаи  тоҷикон мебошад. Аз қадимулаём то ҳол аҷдодони  мо    ба маҳсули дасти   ҳунармандон   ниёз  доранд. Мардуми  деҳот    аз  оҳангарҳо  асбобу сукунати  хоҷагидорӣ -   бел,  кедман  каҷбел теша  табар  болға  амбур корд  ва дигар асбобҳои ороишӣ мехаранд. Оҳангарӣ дар замонҳои қадим ба вуҷуд омадааст...