Ҳунаркада

Аз давраҳои қадим шаҳру деҳоти Тоҷикистон бо ҳунарҳои миллӣ ва ҳунармандонаш шуҳрат дошт. Намунаи ҳунарҳои халқии шаҳри Бохтар ва ноҳияҳои атрофи он аз дараҷаи баланди санъати амалии ниёгонамон маълумот медиҳад. Аз замонҳои пеш дар ин минтақа навъҳои гуногуни касбу ҳунарҳои мардумӣ ҳамчун пешаи асосии мардуми маҳаллӣ рушду такомул ёфта, то ба замони мо омада расидаанд. Аз ин лиҳоз, ҳар як касбу ҳунар бо ҳаёти анъанавӣ ва урфу одати мардум алоқаи ногусастанӣ дорад. Ҳунармандони ботаҷриба шаклу усулҳои мухталиф ва роҳҳои инкишоф додани ҳунари

Таомҳои анъанавии мардумии ноҳияҳои Ҷалолиддини Балхӣ ва Ҷайҳун

Вилояти Хатлон яке аз вилоятҳои гармтарини кишвар ба шумор меравад. Аз сарчашмаҳо ба мо маълум аст, ки вазъи ҷуғрофӣ ва иқлим ба фарҳанг ва ба тарзи зисту зиндагонии одамон таъсир мерасонад. Дар ноҳияҳои Ҷалолиддини Балхӣ, Ҷайҳун ва Шаҳритўси вилояти Хатлон анвои таомҳо ва хўроквориҳо мутобиқ ба иқлиму табиати он ҷо вобастагӣ дорад. Ин минтақаи гармтабиат

Дар ҷамъбасти озмуни «Кулолгарӣ, чўбтарошӣ ва сабадбофӣ», ки 28-уми июли соли равон дар «Боғи Ирам» доир гардид, аз аксари шаҳру навоҳии Тоҷикистон ҳунармандони боистеъдод бо маҳсули дасти хеш ширкат варзиданд. Озмуни мазкур бо дастгирӣ ва ташаббуси Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон баргузор карда шуд.

Бо ташаббуси Дафтари минтақавии ЮНЕСКО дар Алмаато ва маблағгузории Иттиҳоди Аврупо дар Тоҷикистон семинар-тренинг таҳти унвони «Мероси фарҳанги ғайримоддии Роҳи абрешим: ташхис ва инвентаризатсияи он дар Тоҷикистон» («Нематериальное, культурное наследие Шелкового пути: идентификация и инвентаризация в Таджикистане») дар толори меҳмонхонаи «H hotel» (собиқ меҳмонхонаи Шератон) ба кори худ шурўъ намуд. Иштироккунандагон ва гузоришгарони он аз шаҳру навоҳии Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошанд.

Аслан дар паҳнои таърихи илми тоҷикон мавзӯи таомҳо ва тарзи омода кардани онҳо дар таносуби соир бахшҳои тамаддуни маърифатӣ-фарҳангӣ камтар омӯхта шудааст. Шояд ба он танҳо аз диди қаробати иҷтимоӣ ва тамоюли маишӣ доштанаш таваҷҷуҳи андаке шуда бошад. Вале бо вуҷуди ин аз даврони қадим чанд рисолаи мушаххас доир ба таомҳо мавҷуданд, ки маълумоти умумии хуб медиҳанд, вале аксаран бидуни номбар кардани меъёру таркиботи маводди таомҳо. Баъдан низ ду китоби нисбатан мукаммалтар низ ба таомҳо бахшида шудаанд, вале ваҷҳи махсусиёти таомпазии мардуми мо, таснифоти таомҳо, хусусиёти дасторхондорӣ ва ойини меҳмоннавозӣ ва хосияти шифобахшии таомҳо, ки хеле муҳим аст, қариб ки чизе нигошта нашудааст. Бад-ин манзур қарор додем зимни пажуҳише ин мавзӯъҳоро пайгирӣ кунем ва шояд барои муҳаққиқи оянда ҷиҳати ҷиддитар омӯхтани ин масъала роҳнамоӣ шавад.

Ноҳияи Рашт яке аз навоҳии кўҳистони Тоҷикистон буда, аз ҷиҳати маъмурӣ ба ноҳияҳои тобеи маркази ҷумҳурӣ дохил мегардад. Бо вуҷуди кору бори зиндагӣ бонувони ҷамоату деҳоти ноҳияи Рашт касбу ҳунарҳои анъанавиро идома дода истодаанд ва аз мероси гаронбаҳои аҷдодӣ бохабар буда, онро дар ҳаёти рўзмарраи хеш васеъ истифода мебаранд. Онҳо низ бо мурури замон ва пешрафти илму техника ба маҳсулотҳои замонавӣ рў овардаанд, вале бо вуҷуди ин анъанаи тоҷиконаашонро гум накардаанд. Аз ҷумла, бонувони раштӣ дар ҳифзу густариши таомҳои миллӣ ва маҳаллӣ низ дар ин минтақаи кўҳсор саҳми босазо доранд.

Дар вақти тайёр кардани ин таом ҳеҷ гоҳ нонро тоқ намегузоранд, ки хосияти хуб надорад. Тухпгарда аслан навъи дигари ширгарда буда, аз сабаби он ки ба хонаи шахси азодор бурдани шир ҷоиз нест, ба ҷои шир қурути обкардаро меандозанд. Мардуми маҳаллӣ бар он ақидаанд, ки дар хонае, ки мурда шудааст, нигоҳ доштани шир номумкин аст, гўё дар шир хун инъикос меёфта бошад. Агар ҳангоми мурдани ягон нафар дар ҳамон хона шир бошад, онро намехўранд ҳатман мепартоянд.

30-сол пеш оҳангсози ҷавоне дар синни 37-солагӣ ногаҳон вафот кард. Ба ибораи шоир худ Қимат буду боз ҳам қиматтар гардид. Дар тамоми рӯзномаҳои ҷумҳуриявӣ марсия ва сӯгвориҳои шоирони шинохтаи тоҷик Гулрухсор Сафиева, Ҳадиса Қурбоно-ва, Мавҷуда Ҳакимова, Ҳайрат Шанбезода, Султон Шоҳзода, Ширин Бунёд ва дигарон чоп шуданд. Махсусан, чакидаҳои хотири ошуфтаи Гулрухсор Сафиева «Дӯсти қимати ман» ва силсилаи шеърҳои Ҳадиса Қурбонова таҳти унвони «Агар донам зи дунё реҳлататро…» хеле таъсирбахш буданд. Ин чӣ ҷавоне,чӣ эҷодкоре буд, ки беҳтарин шоирҳои тоҷик дар ғамаш бо ҳасрат дарди дил карданд?