Истиқлолияти давлатӣ барои ҳар як миллат ва давлат рамзи озодӣ, худшиносӣ ва рушди мустақилона мебошад. Ҷумҳурии Тоҷикистон 9-уми сентябри соли 1991 истиқлолияти давлатии худро расман эълон намуд. Ин сана оғози марҳилаи нави таърихӣ дар ҳаёти сиёсӣ, иқтисодӣ ва иҷтимоии кишвар гардид. Аз он вақт инҷониб, Тоҷикистон роҳи душвор, вале пуршарафи давлатсозиро тай намудааст. Заминаҳои таърихии истиқлолияти Тоҷикистон реша дар таърихи қадимаи давлатдории тоҷикон доранд. Миллати тоҷик дар тӯли асрҳо барои ҳифзи ҳувият ва соҳибихтиёрии худ мубориза бурдааст. Мероси тамаддуни Сомониён ва дигар давлатҳои тоҷикӣ далели ин ҳастанд. Бозгашти истиқлол дар охири асри XX ҳамчун посух ба бедории миллӣ ва сиёсӣ ба амал омад. Пошхӯрии Иттиҳоди Шӯравӣ имкони воқеии соҳибистиқлол гардидани ҷумҳуриҳои собиқ шӯравиро ба миён овард. Тоҷикистон низ аз ин фурсат истифода карда, соҳибистиқлолии худро эълон намуд. 9-уми сентябр ҳамчун рӯзи таърихӣ ва рамзи озодии миллӣ ба тақвими давлатӣ ворид гардид. Аз ҳамон рӯз Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун кишвари мустақил дар арсаи байналмилалӣ шинохта шуд.
Солҳои аввали истиқлолият барои Тоҷикистон пур аз буҳронҳои сиёсиву иҷтимоӣ буданд. Ҷанги шаҳрвандии солҳои 1992-1997 ба иқтисод ва сохтори давлатӣ зарбаи сахт расонд. Бо вуҷуди мушкилот, иродаи миллӣ ва ҷустуҷӯи сулҳ сабаби поён ёфтани низоъ шуданд. Соли 1997 Созишномаи умумии сулҳ ва ризоияти миллӣ ба имзо расид. Бо роҳбарии Эмомалӣ Раҳмон, раванди сулҳу субот ва таҳкими пояҳои давлатдорӣ оғоз ёфт. Вай дар барқарории ваҳдати миллӣ ва сохтмони ниҳодҳои муосири давлатӣ саҳми бузург гузошт. Дар ин давра ислоҳоти сиёсӣ ва ҳуқуқӣ татбиқ гардиданд. Ҷомеа ба самти рушди устувор ва бозсозии иқтисодӣ ҳаракат кард. Қабули Конститутсияи нави кишвар дар соли 1994 қадами муҳими ҳуқуқӣ ба ҳисоб меравад. Конститутсия пояҳои давлатдории ҳуқуқбунёд ва демократиро гузошт. Дар он мақоми забони давлатӣ, рамзҳои миллӣ ва сохтори идоракунӣ муайян шудаанд. Ин санад истиқлолро мазмуну муҳтавои устувор бахшид.
Тоҷикистон дар арсаи байналмилалӣ сиёсати дарҳои кушодро пеш гирифтааст. Кишвар бо аксари давлатҳои ҷаҳон робитаҳои дипломатӣ барқарор намудааст. Узвияти Тоҷикистон дар СММ ва дигар ташкилотҳои байналмилалӣ нуфузи сиёсии онро афзоиш дод. Ҳамкориҳои хориҷӣ дар бахшҳои иқтисод, амният ва фарҳанг густариш ёфтанд. Иқтисодиёти Тоҷикистон пас аз истиқлол бо мушкилоти зиёд рӯ ба рӯ шуд. Баъди поёни ҷанги шаҳрвандӣ, ислоҳоти иқтисодӣ роҳандозӣ гардиданд. Имрӯз бахши хусусӣ, соҳибкорӣ ва сармоягузорӣ тадриҷан рушд мекунад. Лоиҳаҳои стратегии энергетикӣ, аз ҷумла сохтмони НБО Роғун, аҳамияти хос доранд. Истиқлолият шароит фароҳам овард, ки низоми маориф ва илм бо талаботи миллӣ мутобиқ карда шавад. Барномаҳои таълимӣ такмил ёфта, забони тоҷикӣ дар маркази таълим қарор гирифт. Марказҳои илмӣ ва муассисаҳои таҳсилоти олӣ ривоҷ ёфтанд. Маориф чун заминаи рушди миллат мақоми махсус пайдо кардааст.
Дар самти фарҳанг ва ҳувияти миллӣ низ дастовардҳои бузург ба назар мерасанд. Мероси таърихиву фарҳангӣ эҳё ва тарғиб гардид. Ҷашнҳои миллӣ, аз ҷумла Наврӯз ва Рӯзи Ваҳдати миллӣ, ҳамчун рамзи худшиносӣ таҷлил мешаванд. Забон, адабиёт ва мусиқии суннатӣ мавқеи муҳим касб карданд. Ҷавонон ҳамчун насли ояндасоз дар таҳкими истиқлолияти кишвар нақши калидӣ доранд. Барномаҳои давлатии дастгирии ҷавонон дар соҳаҳои гуногун амалӣ мешаванд. Шароити таҳсил, варзиш ва ташаккули фарҳанги сиёсӣ барои ҷавонон беҳтар гаштааст. Дар ҳама ҷабҳаҳо ҷавонон саҳми фаъол доранд. Артиши миллӣ ҳамчун рамзи ҳифзи истиқлол ва амнияти давлат таъсис ёфтааст. Қувваҳои мусаллаҳи кишвар дар таъмини субот ва муқовимат ба хатарҳои муосир саҳми муассир мегузоранд. Амният яке аз омилҳои муҳими рушди кишвар ба ҳисоб меравад. Ҳамкориҳои низомӣ бо кишварҳои дӯст низ вусъат ёфтаанд.
Истиқлолият ба ҳукумат имконият дод, ки сиёсати мутамаркази минтақавиро татбиқ кунад. Лоиҳаҳои инфрасохторӣ дар минтақаҳои дурдаст амалӣ шуданд. Сохтмони роҳҳо, мактабҳо ва беморхонаҳо дар ҳар гӯшаи кишвар ба назар мерасанд. Нобаробарии минтақаӣ тадриҷан коҳиш ёфта истодааст. Бо вуҷуди пешрафтҳо, истиқлолият ҳамчунин бо низоъҳои муосир рӯ ба рӯ мебошад. Мушкилиҳои иҷтимоӣ, иқтисодӣ, муҳоҷират ва таъсири тағйирёбии иқлим аз ҷумлаи онҳоанд. Ҳукумати кишвар барои ҳалли ин мушкилот стратегияҳои миллиро роҳандозӣ кардааст. Ҳамзамон, бо созмонҳои байналмилалӣ ҳамкориҳои зич ба роҳ монда шудаанд. Тоҷикистон дар ташаббусҳои глобалӣ, ба монанди масоили об ва амнияти минтақа, фаъолона ширкат меварзад. Дар доираи СҲШ, СААД ва ИДМ ҳамкориҳои амниятӣ ва иқтисодӣ ривоҷ ёфтаанд. Муносибат бо ҳамсоягон бар асоси эҳтиром ва манфиати мутақобила бунёд ёфтааст. Дастовардҳои истиқлол дар ҳама соҳаҳо эҳсос мешаванд аз иқтисод то фарҳанг ва маориф. Тоҷикистон ба як давлати муосири дорои сохтори устувори сиёсӣ ва иҷтимоӣ табдил ёфтааст. Пешрафт дар соҳаи энергетика, нақлиёт ва технология шомили ин дастовардҳост. Ҳамаи ин ба туфайли сулҳу ваҳдат ва сиёсати хирадмандона имконпазир гардид.
Ҳадафҳои стратегии кишвар таъмини амнияти энергетикӣ, баромадан аз бунбасти коммуникатсионӣ ва амнияти озуқаворӣ мебошанд. Барои расидан ба ин ҳадафҳо, лоиҳаҳои калони миллию байналмилалӣ татбиқ мегарданд. Татбиқи ин стратегияҳо барои таҳкими истиқлол аҳамияти ҳаётӣ доранд. Ҳукумат сиёсати рушдро бо дарназардошти захираҳои дохилӣ пеш мебарад. Ояндаи истиқлолияти Тоҷикистон ба сатҳи рушди маърифат ва ваҳдати миллӣ вобаста аст. Танҳо ҷомеаи босавод ва фаъол метавонад истиқлолиятро ҳифз ва таҳким бахшад. Ҷавонон бояд ҳамчун насли соҳибмаърифат дар маркази ин раванд бошанд. Пешбурди технология ва донишҳои нав бояд дар дараҷаи аввал қарор дошта бошад.
Дар ҷамъбаст метавон гуфт, ки истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дастоварди бузурги миллӣ мебошад. Ин падида имкон дод, ки тоҷикон дар асоси арзишҳои миллӣ ва умумибашарӣ давлатдориашонро тақвият бахшанд. Таъмини амният, рушди устувор ва ваҳдати миллӣ кафили ояндаи дурахшони кишвар мебошанд. Ҳифзи истиқлол масъулияти ҳар як шаҳрванди ватандӯст аст.
Мудири шуъбаи илмӣ методӣ
Хоҷамов Фурқат