Дар шароити нави таърихӣ ташаккули худшиносии миллӣ яке аз масъалаҳои муҳим буда, тарбияи он омӯзишу пажӯҳиши арзишҳои миллӣ ва мероси таърихиву фарҳангиро тақозо мекунад. Мероси фарҳангӣ ҳамчун баёнгари хотираи таърихӣ, расму ойин ва анъаноти миллӣ дар шинохти тамаддун ва мақоми ҷаҳонии миллати тоҷик аҳамияти бузург дорад. Бахусус, нақш ва мақоми ин мерос дар баланд бардоштани ҳисси худшиносии миллӣ хеле бузург аст.
Маҳз бо назардошти ҳамин дар даврони истиқлолият ба рушду нумӯи осорхонаҳо дар Тоҷикистон таваҷҷуҳи хоса зоҳир мешавад. Дар ин давра осорхона - мамнӯъгоҳҳо ва навъҳои гуногуни осорхонаҳои замонавӣ бунёд ва ба истифода дода шуданд.
20 марти соли 2013 бо иштироки Пешвои миллат Эмомалӣ Раҳмон ба истифода дода шудани бинои хуштарҳу замонавии Осорхонаи миллии Тоҷикистон рӯйдоди муҳими фарҳангии даврони истиқлол дар ҷодаи ҳифзу гиромидошти хотираи таърихӣ, тарбияи завқи зебоишиносӣ ва ҳисси худшиносии миллӣ маҳсуб меёбад.
Осорхонаи миллии Тоҷикистон баҳри татбиқи рисолати азалии хеш – ҷамъоварӣ, бақайдгирӣ, барқарорсозӣ, омӯзишу таҳқиқ ва ҳифзу нигоҳдории намунаҳои нодири мероси таърихию фарҳангӣ пайваста кӯшиш ба харҷ дода, тавассути роҳандозии фаъ-олияти фарҳангӣ - маърифатӣ, намоишӣ - экспозитсионӣ ва илмӣ - таҳқиқотӣ дар раванди тарбияи худшиносию худогоҳии миллӣ, муаррифии хотираи таърихӣ ва манзури ҷомеа намудани беҳтарин арзишҳои таърихию фарҳангӣ саҳм мегирад. Бо мақсади ошно намудани табақаҳои гуногуни аҳолии кишвар ва меҳмонони хориҷӣ ба мероси фарҳангии миллати тоҷик дар осорхона шароити мусоид фароҳам оварда шудааст. Қабл аз ҳама, дар толорҳои экспозитсионии осорхона экспонатҳои нодир аз аҳди бостон то замони муосир ба маърази тамошо гузошта шудаанд, ки ҳар як экспонат ва коллексияи он бозгӯйкунандаи давраҳои гуногуни таърихи халқи тоҷиканд. Аз ҷумла, бо истифода аз толорҳои намоишии шуъбаи таърихи бостон ва асрҳои миёна, ки дорои беш аз 3400 экспонати пурарзиш мебошад, тамошобинон имкон доранд, ки ба харитаи ёдгориҳои таърихии Тоҷикистон, давраҳои ҳаёти инсоният дар асрҳои санг ва биринҷ, фарҳанги зардуштиён, давраи Ҳахоманишиён, бозёфтҳои Хазинаи Амударё, ёдгориҳои давлатдории Юнону Бохтар, империяи Кушониён, сулолаҳои Сосониён ва Ҳайтолиён, шаҳрҳои қадимаи тоҷикон дар асрҳои V - IХ, аз қабили Панҷакенти бостон, Бунҷикат, бозёфтҳои кӯҳи Муғ, мероси хаттӣ, дайри буддоии Аҷинатеппа, давраи Сомониён ва ёдгориҳои машҳури ин давра - шаҳр ва қасри Ҳулбук, Меҳроби Искодар, ҳунарҳои хушнависӣ ва мисгарӣ, ёдгориҳои эпиграфӣ, намунаҳои мухталифи сиккаҳои давраҳои гуногуни таърихӣ шинос шаванд. Аҳамияти экспозитсияҳои мазкур дар он зоҳир мегардад, ки бештари маълумотномаҳо бори нахуст маълумоти дақиқ ва боэътимодро оид ба ин ё он ашёи таърихӣ пешниҳод мекунанд.
Баъд аз ба истифода додани бинои нави Осорхонаи миллии Тоҷикистон сатҳи ташрифоварии шаҳрвандони ҷумҳурӣ ба осорхона ба маротиб афзуд, ки ин ҳам аз боло рафтани ҳисси худогоҳии сокинони кишвар дарак медиҳад.
Имрӯз баҳри ҷалби тамошобинон ба Осорхонаи миллии Тоҷикистон намудҳои мухталифи кори фарҳангӣ - маърифатӣ, аз қабили лексияву мизҳои мудаввар, вохӯриву маҳфилҳо, нишастҳои илмиву конфронсҳо, озмуну чорабиниҳои шавқовар баргузор мегарданд, ки дар маҷмӯъ ҳадафи асосии онҳо ҳарчи бештар дар замири насли ҷавон парвариш намудани эҳсоси баланди ватандорӣ, худшиносии миллӣ, тарбияи завқи зебоипарастӣ, эҳтирому арҷгузорӣ ба хотираи таърихӣ ва арзишҳои фарҳангӣ мебошад.
Фирдавс ШАРИФЗОДА,
сармутахассиси Осорхонаи миллии
Тоҷикистон, номзади илми таърих