Созу наво

«Рост» мақоми дуюм аз силсилаи «Шашмақом» аст. Дар силсилаи «Дувоздаҳмақом» мақоми аввал ҳисоб мешуд. Дар чанде аз рисолаҳои қадим (масалан, дар «Рисолаи мусиқӣ»-и Дарвешалии Чангӣ мақоми  «Рост» чун «Уммуладвор») тавсиф ёфтааст.
Абўалӣ ибни Сино дар асари машҳури худ «Ҷавомеъ-ул-илм-илмусиқӣ» мақоми «Рост»-ро тавсиф карда, бо таносуби математики қаторӣ овозҳои онро пурра муайян сохтааст. Ибни Сино ин ҷо тарҷумаи  арабии «Рост»-ро («Мустақим») истифода кардааст.
Истилоҳи «Рост» дар мусиқии класикии арабӣ («Расд») ва озорбойҷонӣ низ маъмул аст.

Ин «Рисола дар баёни Дувоздаҳмақом ва бистучаҳор шӯъбаҳои ҳар мақом»аст, дар асри 16 рӯйи кор омадааст.
Муаллиф Наҷмуддин Гавҳарии Кавкабии Бухороӣ (ваф. 1535).
Рисолаи манзуму мансур буда, аз муқаддима (наср) ва ҳафт фасл (боб) таркиб ёфта, бо хати натаълиқи хоно дар Бухоро китобат шудааст. Дар муқаддима ҳадафи нигориши рисола, тафсири мӯҷази ҳар мақом, таркиботи он (шӯъбаҳо, овозҳо ва гӯшаҳои мусиқӣ) қаламдод шудааст. Дар фасли аввал («Дар баёни нағмаҳои шӯъбаҳо») бештар масоили

Адабиёти пурғановати форсӣ-тоҷикӣ ва фарҳанги оламшумули миллати мо номҳои ҳамсоне дорад, ки ҳар кадом дар пажуҳишу офариниши асарҳои илмиву адабӣ нақши шоиста доранд. Баъзан аз он ки зери як ном аз чанд нафар ёд мешавад, метавонад хонандаро ба гумроҳӣ барад.

Бо як дид мо ҳашт Дарвешро аз миёни шахсиятҳои маъруфи фарҳангӣ пайдо кардем, ки ҳар кадом дар риштае маъруфият доранд.

Субҳони Сайид-овозхони саршиноси мусиқии поп дар синни 56-солагӣ, баъди бемории тӯлонӣ аз олам даргузашт. Ҳамчуноне писари марҳум Амиршои Субҳон, гуфт, падараш панҷ рӯзи охир дар бемористони маъруф ба “Медгородок” бистарӣ буд ва аз бемории асаб ранҷ мекашид.
Фурқати Сайид, овозхони номдори тоҷик ва яке аз шогирдони муваффақи Субҳон Сайид хабари марги бармаҳали устодашро аз аввалинҳо шуда дар саҳифаи фейсбукии худ хабар дод. Бино ба навиштаи ӯ Субҳони Сайид субҳи бармаҳали рӯзи сешанбе...

Чанг, сози мусиқиест, ки дар мамлакатҳои Шарқ ва Шарқи наздик маъмул аст, 72 тори металлӣ ва ҳамон миқдор гўшак дорад. Системаи қаторовозиаш аз 24 пардаи диатоникӣ ва хроматикӣ иборат аст. Чанг ба қатори созҳои якканавозӣ дохил шуда, дар оркестр ва ансамбли созҳои миллӣ васеъ истифода мешавад.
Чанг таърихи тўлони дорад. Мувофиқи маълумоти маъхазҳои қадимӣ ҳанўз дар давраи шумериҳо ( ҳазораи 4-3-и то милод) ин соз бо шаклу намуди мухталиф маъмул будааст. Тавре дар «Шоҳнома»-и Абулқосим Фирдавсӣ омадааст: чангнавози шоҳ...

Рубоб, рубоб сози торӣ –мизробии мусиқиест, маъмул дар байни халқҳои шарқ, алалхусус тоҷикон мебошад. Бино ба маъхазҳои адабӣ рубоб шакли муарраби қадимаи паҳлавии «Равода» буда, маънои «Овози ҳазин бароваранда»-ро доштааст.
Дар шарқ ва Европаи ғарбӣ бо шаклҳои рабоб, ребаб, ребак ва ғайра интишор шудааст.
Сарчашмаҳои адабӣ рубобро дар шаклҳои гуногун тасвир менамоянд. Аввали асрҳои миёна дар сарзамини Эрон ва кишварҳои атрофи он рубобро бо камонча менавохтанд. Он косаи секунҷа (як кунҷ аз тарафи даста) иборат буда, яктора ё 2-3 тора мешудааст.

Романс  (аз исп.romance-романӣ) асари  мусиқии камеравӣ барои овоз бо ҳамовозии созҳост. Истилоҳи мазкур дар асрҳои миёна дар Испания пайдо шуда, аввалан сурудҳои дунявӣ бо забони испанӣ (романӣ) эҷодшударо ифода мекард (хилофи сурудҳои калисоӣ, ки ба лотинӣ иҷро мешуданд).
Баъдтар дар дигар мамлакатҳо низ маъмул гардид. Романс бо шеър нисбат ба суруд  робитаи зичтаре дошта, дар худ натанхо  хусусияти умумӣ ва сохти бадеӣ, балки воситаҳои ифодаи алоҳида ва ҷузъҳои  оҳангию вазнии шеърро низ инъикос мекунад.

Дар ҳар давру замон дар осмони илму фарҳанги ҳар як халқу миллат симоҳои пурзиёву барҷастае зуҳур менамоянд, ки боиси тобдору пурҷило гаштани оинаи тамаддуни инсонӣ мегарданд.
Бешубҳа, агар мо бастакори машҳуру шинохта Талабхӯҷа  Сатторовро яке аз ситораҳои намоёни олами мусиқию фарҳанги тоҷик шуморем, хато нахоҳем кард. Мавсуф солҳои зиёд барои ривоҷу равнақ ва бою рангин намудани олами зебою пурнафосати мусиқии касбии тоҷик талошу эҷодкориҳо дошт. Афсус, ки марги нобаҳангом айёми пурҷӯшу