Ҳунаркада

Воқеан, гулдўзиҳое, ки ин бонуи ҳунар ҳамроҳи духтаронаш меофарад, як порае аз табиати зиндаанд. Ҳангоми тамошои нақшу нигори он кас эҳсос менамояд, ки ин тасвирҳо порае аз рўзгор, аз зиндагии мардуми оддӣ ва зебоиҳои ҳаёти онҳоро ҳикоят мекунад. Офаридаҳои ў бо рангҳои мунаққаш зебогии табиати атрофро инъикос карда, нуру таровати беҳини зиндагиро тараннум менамоянд. Ин гуна манзараҳо мардумро ба зебоипарастӣ ва дўст доштани табиат ҳидоят мекунанд.

Дутор маҳорати баланди навозандагиро талаб намуда, бо нохуни нарангушт ва ангушти ишорат (дар ду тор баробар) навохта мешавад. Дар байни халқ «Муноҷот», «Роҳат»,  «Қӯшчинор», «Сегоҳ», «Чоргоҳ» ва дигар навҳои дутор машҳуранд. Баъзан бо садои дутор қисмҳои созю овози «Шашмақом» низ хуб иҷро мешаванд. Саидхони Ҳисорӣ, Тоҳирҷон Давладзода, Ҳоҷӣ Абдулазизи Самарқандӣ, Муҳаммадҷон Муъминов, Ҳоҷӣ Абдурҳмон, Нурулло Ниёзов, Қорӣ Самади Ҳисорӣ, Саидҷон Тӯхта, Абдулмаҷид Ҳомидов, Ҳотам Пулодов,

Дар замони Шўравӣ чойхонаҳо ба маркази таблиғоти ғояҳои давлат табдил ёфтанд. Ҳамчун воситаи истироҳату фароғати мардум дар чойхонаҳои деҳот, колхозу савхоз, муассисаву корхонаҳо аз тарафи давлат рўзномаву маҷалла, радио, телевизор, домино, шатранҷ, шашка гузошта мешуданд. Чандин чойхонаҳо ба клубҳои вохўриҳои шавқовар бо собиқадорони ҷангу меҳнат, депутатҳо, олимону шоирон табдил ёфтанд.

Чойхона, ҷойи ҷамъиятиест, ки дар он ҷо анвои чой ва хўрокиҳои гуногуни миллӣ пухта

Ҳайати мақомсароён ва коршиносони тоҷик бо роҳбарии Вазири фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон Шамсиддин Орумбекзода дар аввалин Форуми байналмилалии санъати мақом, ки 6-10 сентябри соли 2018 дар шаҳри Шаҳрисабзи Ҷумҳурии Ӯзбекистон баргузор гардид, иштирок намуданд.

Ҳайати мақомсароёни Тоҷикистон дар форуми мазкур бо истеъдод ва маҳорати мақомнавозӣ ва мақомсароӣ иштирокчиён ва доварони чорабиниро мафтун намуда, сазовори шоҳҷоизаи аввалин Форуми байналмилалии санъати мақом гардиданд. 

Вилояти Хатлон яке аз вилоятҳои гармтарини кишвар ба шумор меравад. Аз сарчашмаҳо ба мо маълум аст, ки вазъи ҷуғрофӣ ва иқлим ба фарҳанг ва ба тарзи зисту зиндагонии одамон таъсир мерасонад. Дар ноҳияҳои Ҷалолиддини Балхӣ, Ҷайҳун ва Шаҳритўси вилояти Хатлон анвои таомҳо ва хўроквориҳо мутобиқ ба иқлиму табиати он ҷо вобастагӣ дорад. Ин минтақаи гармтабиат маҳалли тарбузу харбуза ба ҳисоб мераванд. Яъне дар ин минтақаҳо мардум бештар ба зироаткорӣ ва корҳои полезӣ машғул мебошанд.

Ҳунари кашидадўзӣ, яке аз ҳунарҳои қадимаи мардуми тоҷик буда, то ба имрўз ин анъана давом дорад. Кашидадўзӣ тавассути матоъҳои пахтагин, абрешимин, ки қаламзан дар он нақши лозимаро тасвир менамояд, бо риштаҳои ранга тавассути сўзан духта мешавад. Дар ноҳияи Қубодиён бо ҳунармандон Гулбӣ Зоғматова (с.т.1962) сокини деҳаи Қизил Тоҷикистон ва Рухшона Мирзода (с.т.1990) сокини деҳаи Ахча ба ҳунари гулдўзӣ машғул ҳастанд, ҳамсуҳбат шудем. Дар ин ноҳия мо нақшу нигори гулдўзӣ, ба монанди косагул, дилак,

Рўймол як ҷузъи либоси мардон буда, онро дар мавридҳои зарурӣ мувофиқи мавқеъ ва завқ истифода мекунанд. Дар шаҳру ноҳияҳои атрофи Тоҷикистон рўймол бо номҳои рўймоли миён, миёнбанд, локӣ, фўта, камарбанд ва ғайра маъмул аст. Он шакли мураббаъ дошта, асосан мардон рўймолро дар миёнашон мебанданд. Рўймол ҷузъе аз маснуоти гулдўзӣ буда, онро дар тамоми гўшаю канори кишвар истифода мебаранд. Бо вуҷуди гулдўзӣ шудан, рўймол қисме аз либоси мардон ба шумор рафта, дар зиндагии онҳо мавқеи муҳим ва гуногун дорад. Аз замонҳои пеш мардони тоҷик рўймолро асосан барои либосро аз рўй маҳкам бастан, ҳамчун ҳамён, дастархон, ҷойнамоз ва сарбанд ҳангоми сафар кардан истифода мекарданд.

Гаҳвораро тоҷикон муқаддас мешуморанд. Агар кўдак дар он хоб наравад, дар замин намегузоранд ва дар  ягон  ҷой овезон мекунанд. Метавон бо итминони комил гуфт, ки ин навъи ҳунар миёни мардуми тоҷик ҳамеша дар рушду нумўъ буда, ба наслҳои оянда ба мерос хоҳад монд.

Гаҳвора рахти хоби махсуси кўдакон мебошад, ки дар он тифлро аз 5-7 рўзагӣ то 1,5-2 солагӣ мехобонанд. Андозаи гаҳвора 1-1,05 метр буда, бараш 50-55 см. ва баландиаш