Хатлон яке аз вилоятҳои гармтарини кишвар ба шумор меравад. Аз сарчашмаҳо ба мо маълум аст, ки вазъи ҷуғрофӣ ва иқлим ба фарҳанг ва ба тарзи зисту зиндагонии одамон таъсир мерасонад. Дар ноҳияҳои Ҷалолиддини Балхӣ, Ҷайҳун ва Шаҳритўси вилояти Хатлон анвои таомҳо ва хўроквориҳо мутобиқ ба иқлиму табиати он ҷо вобастагӣ дорад. Ин минтақаи гармтабиат маҳалли тарбузу харбуза ба ҳисоб мераванд. Яъне дар ин минтақаҳо мардум бештар ба зироаткорӣ ва корҳои полезӣ машғул мебошанд.

ПАЛОРАК аз деҳкадаҳои бузургу маъруфи шаҳристони Масчо (саргаҳи водии Зарафшон) аст, воқеъ дар Болои Масчо (омм онро Палдорак, аммо мардумони ин деҳа худ Пулорак мехонанд). Вожаи ПАЛОРАК дар қомусҳо гоҳе ба гунаи БАЛОРАК ё БАЛОЛАК низ омада, аз вожаҳои ноби порсӣ аст ба маънои шамшери ҷавҳардор, фӯлоди ҷавҳардор. Чунончи ин вожа дар «Луғати фурс» ба гунаи ПАЛОЛАК бо ин шарҳ омада: «Палолак ҷинсест аз пӯлоди гавҳардор, чунонки Рӯдакӣ гуфта:

Модарону бонувон ва духтарони азиз!

Дар нахустин рӯзҳои фасли зебои баҳор, яъне айёми нуру сафо ва гармиву бедории табиат - ҷашни фархундаи Рӯзи модар фаро мерасад. Ҳамаи шумо, модарони меҳрубон ва бонувони арҷмандро ба ин муносибат самимона табрик гуфта, ба ҳар яки шумо, пеш аз ҳама, саломатӣ, хушбахтӣ ва тамоми хушиҳои зиндагиро орзу менамоям

Таомҳои мардуми тоҷик гуногунранг буда, то ба имрўз аз насл ба насл ҳамчун мерос омада истодааст. Вале, бо вуҷуди ин баробари пешравиҳои илму техника ва ҷаҳонишавӣ мардуми Тоҷикистон низ аз маҳсулотҳои хориҷа зиёд истифода мебаранд. Ин раванд ҷанбаҳои манфӣ ва мусбӣ дошта таъсири мутақобила низ дорад. Ҷанбаи мусбии он дар он аст, ки кишвари мо низ мисли дигар мамлакатҳои пешрафта дар чараёни пешравиҳо қарор дорад. Ҷанбаҳои манфии он дар он аст, ки баъзе маҳсулотҳои хориҷа метавонанд ба пурагӣ маҳсулоти дарунаро иваз кунанд. Барои хамин мо бояд кўшиш намоем, ки арзишҳои миллиро ҳифз намоем ва ҳамчун мерос ба насли оянда гузорем.

Халқи тоҷикро ҳанўз аз даврони қадим бо намунаҳои фарҳанги волои моддию ғайримоддиаш мешиносанд. Ҳамин аст, ки дар иртибот ба фарҳанги ғайримоддӣ солҳои охир омўзиш ва тарғибу ташвиқи он дар мадди назари Ҳукумати Тоҷикистон мақоми аввалиндараҷаро ба худ касб кардааст. Ниҳодҳои марбута низ барои иҷро ва амалӣ намудани ин мақсад муваззаф гардидаанд. Яке аз иқдомҳои фарҳангдўстонаи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ин аст, ки дар Паёми худ ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон солҳои 2019-2021-ро «Соли рушди деҳот, сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумӣ» эълон намуданд.

Дару девори ҷаҳон худ дару девори зан аст,

 Кори дунё ҳама дар пайравии кори зан аст.

 Нест ҷуз бори хас он бор, ки мардон бикашанд,

 Ғами дунёи наву кӯҳна ҳама бори зан аст.

                                                                                                    Лоиқ Шералӣ

Гаронтарин сармоя барои инсон ҳунар буда, қадру қиматаш дар он аст, ки онро харидаву фурўхта намешавад. Вале бузургии инсонро дар ҳунари ў мушоҳида кардан мумкин аст. Ҳунари воло метавонад зиндагиро дигаргун сохта, инчунин барои пешбурди санъату фарҳанг ва боқӣ гузоштани ном дар таърих, саҳми арзандае дошта бошад. Шахсоне, ки ба ҳунармандӣ машғул ҳастанд мардум онҳоро ба мисли дарахти пурсамар баҳо медиҳанд.

Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиши назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон  Фестивали ҷумҳуриявии «Суруди Модар – Алла» баргузор мекунад. Гуфта мешавад, ки ин фестивал рӯзи 6-уми март дар толори «Кохи суруш» доир мешавад ва дар он ҳудудан 700 нафар кормандони вазорату идораҳо, бонувони шинохта ва ҷавонон ширкат хоҳанд кард. Дар хабари расмии Кумита гуфта мешавад, ки то кунун ду давраи фестивал дар нашҳру ноҳия ва вилоятҳо гузаштааст ва ғолибонаш ба озмуни ҷумҳуриявӣ роҳ ёфтаанд.