Activities calendar

“Фарзанд амонат аст дар дасти падару модар ва дили фарзанд нафис асту нақшпазир, ҳар нақше, ки ба ӯ гузорӣ, чун мушк ба худ бигирад ва чун замин пок аст, ба саодати дину дунё расад, падару модар дар он савоб шарик бошанд. Агар тухми бадӣ афканӣ ва ӯро ба ҳолаш гузорӣ ва ба ҳарчӣ хоҳад, нишинад, ҳаргиз аз вай умеди некӣ макун”.

Искусство танца таджиков уходит своими корнями в глубокую древность. Танцевальные движения развились раньше, чем полноценная речь. Древнейшие люди путём  различных движений, например, просили силы природы об тех или иных природных явлениях: о дожде во время засухи, и наоборот, о солнце во время холода и т.д.,  которые стали  в дальнейшем основой для танцевальных движений. Танцы таджиков были неотъемлемой частью  религиозных, семейных, обрядов и традиций.

Санаи 07.05.2024 дар Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот дар мавзуи “Вазъи таҳқиқи фарҳанги ғайримоддӣ дар Тоҷикистон” мизи мудаввар баргузор гардид, ки дар кори он мутахассисону коршиносон аз Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, Сарредаксияи илмии Энсиклопедияи миллии тоҷик ва рӯзноманигорон иштирок доштанд.

Дар ноҳияи Рӯдакӣ баҳри татбиқи сиёсати давлату Ҳукумати  Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бахши фарҳанг ва амалисозии ҳадафҳои созанда дар ин самт корҳои назаррас ба анҷом расонида мешавад. Ба вижа дар ноҳия ба фаъолияти муассисаҳои фарҳангӣ таваҷҷуҳи хоса зоҳир менамоянд.

Далер Михтоджов известный таджикский художник, проявивший себя и в изобразительном искусстве, и в кино, в театре, и как педагог. Родился он во второй половине прошлого века в Хуросоне, Хатлонской области...

Бо мақсади иҷрои банди 3-и «Нақшаи чорабиниҳо бахшида ба Соли маърифати ҳуқуқӣ эълон намудани соли 2024», ки бо амри Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 18 марти соли 2024 тасдиқ шудааст ва дар асоси банди 19-и  Низомномаи Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон 30 сентябри соли 2021 тасдиқ гардидааст, бо фармоиши Вазири адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 19 апрели соли 2024 рамзи «Соли маърифати ҳуқуқӣ – 2024» тасдиқ карда шуд.

Дар таърихи миллати куҳанбунёди тоҷик илму дониш мавқеи хосса дорад. Бузургони илму адаби тоҷик ба монанди Абӯалӣ ибни Сино, Муҳаммади Хоразмӣ, Абӯнасри Форобӣ, Абӯрайҳони Берунӣ, Имом Абӯҳанифа, Насириддини Тӯсӣ, Носири Хусрав, Умари Хайём ва дигарон дар рушду такомули илми на танҳо тоҷикон, балки ҷаҳонӣ хидматҳои арзанда кардаанд.

«Коррупсия дар ҷаҳони муосир дар роҳи рушди иқтисодию иҷтимоии кишварҳо ва риояи ҳифзи ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд аз ҷумлаи монеаҳои ҷиддӣ маҳсуб меёбад» - таъкид гардидааст дар Стратегияи давлатии муқовимат ба коррупсия дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои давраи то соли 2030, ки бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз 3 августи соли 2021 тасдиқ гардидааст.

Ростӣ, баъзе аз мардуми мо ончунон ба таассубу  хурофот ва урфу одатҳои беҳуда пойбанд шудаанд, ки онҳо аслан ба дини мубини ислом иртиботе надоранд. Бӯсидани хоки мазореву тавоф кардани он ва ё дар назди қабр ё мазоре қурбонӣ кардан чӣ маъно дорад?  Пеш аз ҳама, мо бояд бидонем, ки таассуб чист ва хурофот аз куҷо сарчашма мегирад?

Мулоқоти Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо фаъолон, намояндагони ҷомеа ва ходимони дин фарогири масоили басо муҳим, бахусус, таҳкими ваҳдати миллӣ, истиқлолият, давлатдорӣ, тарбияи ватандӯстӣ, ҳифзи марзу бум, талқини ҳушёриву зиракӣ дар замони ҷаҳонишавӣ, пешгирӣ аз шомилшавӣ ба гурӯҳҳои тундрави ифротӣ, хатари ҷаҳлу хурофот ва ифротгароии динӣ...

Таҳти чунин унвон рӯзи 19-уми марти соли ҷорӣ дар Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилооти Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон бахшида ба ҷашни Наврӯзи байналмилалӣ конференсияи илмӣ-назариявӣ баргузор гардид...

Боиси ифтихору хушнудист, ки бо таваҷҷуҳи пайвастаи Асосгузори  сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам  Эмомалӣ Раҳмон дар ҷодаи  рушди  фарҳанг  ва  эҳёи   суннатҳои  миллӣ  гомҳои  устувор  бардошта  шуда,  дар  шароити имрӯза самараҳои онро мушоҳида  кардан  мумкин  аст. Имрӯз дар саросари кишвари азизамон  масоили  омӯзиш ва таълими Шашмақом тавассути  мактаби “устод- шогирд”, бо назардошти омӯзиши асосҳои мусиқии мақомҳо-низомҳои...

Таҳти чунин унвон рӯзи 7-уми марти соли ҷорӣ дар Пажӯҳишгоҳи илмӣ – тадқиқотии фарҳанг ва иттилооти Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон мизи мудаввар бахшида ба Рӯзи Модар доир гардид. Ҳамоишро директори ПИТФИ, н.и.ф. Аминов Абдуфаттоҳ Ҳакимович бо сухани ифтитоҳӣ ҳусни оғоз бахшида, оид ба мақоми зан дар ҷомеа ва нақши боризи бонувони тоҷик дар замони соҳибистиқлолӣ андешаҳояшро иброз намуд...

Фарҳанг, ки худ ҷавҳари ҳастии миллат аст, аслан дар ниҳоди зан нуҳуфта гашта, онро бо тавлид ва то даврони камолот дар тинати шахс тақвияту пурҷило месозад. Агар ба мафҳуми фарҳанг бандҳои  3, 4, 5 ва 6  - и  Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ назар афканем,  мақсади аслии зайлро дар меёбем, ки чунин дарҷ гардидааст:

Зан мавзӯи ҷолиби баҳси адибон, олимон, файласуфон, нависандагон, донишмандон, ҳакимон ва сарварони ҳама давру замон баъд аз офариниш то ба имрӯз ва ҷовидона аст. Зан муҷиби шақоват ва саодати башар ва ворунгариву созандагист.

Асбобҳои мусиқӣ аз рӯи ҳаҷму намуд  мухталиф буда, онҳо ба  мақсади баровардани садои мусиқӣ офарида шудаанд. Умуман  муҳити мо пур аз ҳар гуна садоҳост. Садои кӯча, дарё, гуфтор, нақлиёт ва ҳоказо. Мо ба ҳамаи ин садоҳо чунон сахт одат кардаем , ки ҳаётро бе ҳамаи ин  садоҳо тасаввур карда наметавонем. Аз субҳ то шом мо дар иҳотаи садоҳои ноҷӯр чунон хаста мешавем, ки муҳтоҷ ба шунидани як оҳанги сабук ё як суруди форам мешавем ва аз шунидани оҳанг...

Шаҳри  Панҷакенти  бостонӣ  яке   аз  куҳандиёрҳои  Осиёи  Марказӣ  маҳсуб  меёбад, ки бо  таърихи  панҷунимҳазорсолааш  таҷассумгари  фарҳанг, маърифат,  маданияти  мардуми  тамаддунофараш  мебошад.   

Дар асоси фармоиши директори ПИТФИ Аминов А., таҳти № 20  аз 06 феврали соли 2024 ҷиҳати омӯзиши вазъи муассисаҳои фарҳангӣ ва ҷамъоварии мавод аз 12 то 19-уми феврали соли 2024 мо - аъзои гурӯҳи сафари хидматӣ М.Сафаров ва С Мирзоев ба шаҳри Бохтари вилояти Хатлон сафари корӣ анҷом додем.

Этнокультурное мероприятие будет организовано представителями общественной организации «Таджикский культурный центр Чувашской Республики» при содействии Минкультуры Чувашии, Дома дружбы народов Чувашской Республики, ЧРОО «Ассамблея представителей народов, проживающих на территории Чувашской Республики».

26-уми январи соли 2024 дар ҷаласаи навбатии Шурои олимони Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи самтҳои асосии сиёсати дохилӣ ва хориҷии ҷумҳурӣ» аз 28 декабри соли 2023 мавриди омӯзиш қарор дода шуд.

Мардуми кишвари мо бо сарварии Пешвои мунису ғамхор ин сарзамини кӯҳанбунёдро тадриҷан ободу сарсабзу хуррам менамоянд. Дар тӯли беш аз 30 сол дар самтҳои мухталифи ҷомеа пешравиҳои азим ба назар мерасад, ки мебоист ба ҳар яки он самтҳо рисолаҳо навишт. Ҳанӯз аз солҳои нахуст масоили эҳё ва рушди фарҳанги бостонӣ ва мерос аз ниёгони мо бо сатрҳои заррин дар ҳама Паёмҳои сарвари давлат ба мушоҳида мерасад.

Яке аз маросими  тӯйи арӯсии мардуми Дарғи Шариф “Шаҳбарун”маҳсуб меёбад, ки сокинони ин русто  аз қадимулайём  ду соат қабл аз фаро расидани шом бо баланд шудани садои дойра дар хонаи домод ҷамъ омада, базм меороянд. Сипас  шаҳ либоси миллӣ мепӯшаду ӯро ба аспи беҳтарин савор карда, оҳиста-оҳиста роҳи хонаи арӯсро пеш мегиранд. Мардон пеш-пеш ва дар атрофи шаҳ роҳравон ин таронаҳои қадимаро, ки хоси мардуми Дарғ аст, дастҷамъона ва бо як овоз мехонанд...

Соли 2023 Пажуҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот дар доираи татбиқи лоиҳаи илмии ­­­­­­­­­­­­­­­­­«Таҳқиқи вижагиҳои рушди фарҳанги миллӣ дар даврони истиқлол» (барои солҳои 2021-2025) мавзуи «Таҳқиқи вазъи истифодаи технологияи иттилоотӣ-коммуникатсионӣ дар фаъолияти муассисаҳои фарҳангӣ» мавриди омӯзиш қарор дод. Муҳаққиқон бо мақсади татбиқи нишондоди ин мавзуъ дар Мактаби бачагонаи санъати ноҳияи Фархор ба номи Муқаддас Набиева тавассути пурсишномаи «Сатҳи истифодаи технологияи иттилоотӣ-коммуникатсионӣ дар раванди...

Модари ман аз табори бениёзӣ буд,

Пову дасту чашму рӯи ӯ намозӣ буд.

Гирдбоди зиндагиро сахт бо дасташ фишурда,..

Ҷавонӣ - фасли беҳтарин ва дилпазиртарини зиндагии мо  бо шунидани сурудҳои дилнишину муассири як қатор ҳунармандон чун Ҷӯрабек Мурод, Зафар Нозим, Одина Ҳошим, Нуқра Раҳматова, Махфират Ҳамроқулова, Тоҷиддин Муҳиддин, Муқаддас Набиева, Аҳмад Зоҳир, Гугуш, Лайло Фуруҳар, Мӯин, Саттор ва дигарҳо сипарӣ шуд ва дар дилу хотираҳо монд. Аксари онҳо имрӯз дар ҳаёт нестанд ва ба абадият пайвастанд...

Ҳамкорони арҷманд!

Дар соли 2023  рӯйдодҳои гуногуни сиёсӣ, фарҳангӣ ва иҷтимоӣ дар мамлакатамон ба амал омаданд, ки муҳимтаринашон 26-солагии Ваҳдати миллӣ, 32-солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, 31-солагии Иҷлосияи XYI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошанд.

Дар ҷаласаи ҷамъбастии Шурои олимони пажӯҳишгоҳ, ки таҳти раёсати Раиси шуро, номзади илмҳои филологӣ Абдулфаттоҳ Аминов доир гардид, фаъолияти он дар соли 2023 мавриди баррасӣ қарор дода шуда, вазифаҳои он барои соли 2024 муайян гардид.

Аз 4-ум то 9-уми декабри соли 2023 дар Касанеи Ҷумҳурии Ботсвана Ҷаласаи 18-уми Кумитаи байниҳукуматӣ оид ба ҳифзи мероси фарҳангии ғайримоддии ЮНЕСКО баргузор шуд.  Дар ин ҷаласа дар қатори масъалаҳои зиёди дигар инчунин баррасии номинатсияҳои унсурҳои мероси фарҳанги ғайримоддӣ сурат гирифт. Аз тамоми кишварҳои узви Конвенсияи ЮНЕСКО оид ба ҳифзи мероси фарҳанги ғайримоддӣ имсол 55 парвандаи номинатсионӣ, 45 адад ба “Феҳристи репрезентативӣ”, 6-то ба “Феҳристи унсурҳои ҳифзи фаврӣ” ва 4-то ба “Рӯйхати таҷрибаҳои намунавӣ ҷиҳати ҳифзи мероси фарҳанги ғайримоддӣ” ба комиссия ворид шуданд.

Рӯзи 7-уми декабри соли 2023 дар Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот бахшида ба 29-умин солгарди Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон озмуни “Мақолаи беҳтарин” гузаронида шуд.

Нашри китоби Мунаввари Сафар “Фарҳанг ва таҳаввули он дар замони истиқлол”, ки онро Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилооти Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон ба табъ расондааст, муборакамон бод.

Баръакси замони Истиқлол, дар замони шуравӣ кинои тоҷик хеле тараққӣ карда, бо тавлиди як қатор филмҳои таърихию бадеӣ шуҳрати ҷаҳонӣ касб намуд. Сенариянависони он замон кӯшиш мекарданд, чизи наве эҷод намоянд, чизе, ки ба дарди мардум хурад ва дар баробари фароғати онҳо эҳсоси шинохти худу худогоҳиро дар вуҷудашон тавлид созад.

Дар ҷаҳони муосир аҳамияти публитсистика барҷаста буда, нақши публитсистон дар бозтоби воқеияти замон бориз мебошад. Дар замони соҳибистиқлолӣбунёдкориҳои азим, аз қабили тармиму таҷдиди роҳҳо, кандани нақбҳо, бунёди неругоҳҳо, сохтмони муассисаҳои нави таълимӣ, тиббӣ, корхонаҳои азим ва амсоли инҳо анҷом пазируфта, дар зимн Тоҷикистон ба кишвари амнтарини сайёра табдил ёфт.

«Парчами миллӣ» яке аз рамзҳои муҳими Истиқлолияти миллӣ ва давлатдории муосири мо, таҷассумгари асосҳои таърихӣ ва рамзҳои давлатдории гузаштаи тоҷикон, инчунин ифодакунандаи мақсаду маром ва орзуву ормонҳои тамоми мардуми Тоҷикистон мебошад.

Эмомалӣ Раҳмон

Аз 16 то 18 ноябри соли 2023 дар шаҳри Санкт-Петербурги Федератсияи Россия Форуми Xl-уми фарҳангҳои муттаҳид баргузор шуд, ки дар он намояндагони беш 70 кишвари ҷаҳон, аз ҷумлаи мутахассисон ва коршиносону ходимони фарҳангу ҳунар ширкат варзиданд...

Ҳамасола дар саросари ҷумҳурӣ 16-уми ноябр ҳамчун Рӯзи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон таҷлил карда мешавад. Бахшида ба ин санаи фархунда 16-уми ноябри соли 2023 дар Муассисаи давлатии Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот мизи мудаввар дар мавзуи “Рӯзи Президент ва шинохти арзишҳои фарҳангӣ” баргузор гардид.

Имрӯзҳо мушкилоти норасоии об ва тағйирёбии иқлим проблемаи глобалӣ буда, ҷомеаи ҷаҳониро ба ташвиш овардааст. Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти роҳбарии Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон тайи ду даҳсола инҷониб ташаббусҳои ҷаҳониро дар самти ҳифзи об пешниҳод ва татбиқ карда истодааст, ки эътибору эътирофи давлати моро боз ҳам баландтар мебардорад.

«Дар шароити ҷаҳонишавӣ яке аз вазифаҳои асосии ҳар як давлат-ҳифзи асолати миллӣ, забон, фарҳанг, аз ҷумла ёдгориҳои таърихӣ мебошад. Барои ҳифзу тармими онҳо Ҳукумат ҳамасола маблағҳои зиёд ҷудо мекунад. Вобаста ба масъалаҳои зикршуда ба Вазорати фарҳанг зарур аст, ки барои нигоҳдории мероси таърихию фарҳангии халқамон пайваста тадбирҳо андешида, ҷиҳати ба феҳристи умумиҷаҳонии фарҳангии ЮНЕСКО ворид намудани ёдгориҳои нодири таърихии Тоҷикистон ташаббус нишон диҳад».

Рӯзи 03.11.2023 дар толори Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот бахшида ба Рӯзи Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти унвони “Конститутсия – санади тақдирсози миллат” мизи мудаввар баргузор гардид. Ҷаласаи тантанавиро директори пажӯҳишгоҳ, номзади илмҳои филологӣ Абдуфаттоҳ Аминов оғоз карда, ҳозиринро ба ин рӯзи таърихӣ ва барои миллати тоҷик муҳим таҳният намуд.

Тибқи нақшаи корӣ кормандони шуъбаи фаъолияти китобдории ПИТФИ дар доираи лоиҳаи “Таҳқиқи вижагиҳои рушди фарҳанги миллӣ дар даврони истиқлол” (солҳои 2021 – 2025) вазъи истифодаи технологияи иттилоотӣ-коммуникатсиониро (минбаъд ТИК) дар фаъолияти муассисаҳои фарҳангӣ ва таълимии шаҳри Хуҷанд ва ноҳияи Бобоҷон Ғафуров мавриди омӯзиш қарор доданд.

Рӯзи 17.10.2023 дар Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот бахшида ба 100-солагии фолклоршиноси варзидаи тоҷик академик Раҷаб Амонов конференсияи илмӣ-назариявӣ дар мавзуи “Вазъи кунунӣ ва дурнамои фолклоршиносӣ дар Тоҷикистон” баргузор гардид.

Мо аз Истиқлолияти кишвар шукргузорем, ки беш аз сӣ сол аст дар фазои оромиву осудагӣ ва хуррамиву сериву пурӣ умр ба сар мебарем. Дар фазои озод  ва иршод пайи пажуҳандагӣ ва таълиму тарбияи ҷавонони сарзамини хеш қарор дорем. Хушбахтона, мо дигар аз ҷиҳати таърих ва фарҳангу забон пойбанди кишвари дигаре, хосатан Россия нестем. Забону фарҳанг, таъриху адаби мо мустақилу озод дар ихтиёри ҷомеа аст. Ба қонуну ҳуқуқҳои умумибашарӣ қариб ҳамрадифем...

3-юми октябри соли 2023 бахшида ба Рӯзи забони давлатӣ дар Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот бо иштироки ходимони илмии пажӯҳишгоҳ дар мавзуи “Забон – нишони ҳастии миллат” ҳамоиши илмӣ баргузор гардид.

Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилооти Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд – ПИТФИ) таи чандин солҳост, ки дар доираи татбиқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии дар ҷараёни солҳои соҳибистиқлолӣ доир ба соҳаи фарҳанг, аз ҷумла китобдорӣ, қабулгардида, татбиқи лоиҳаҳои илмии мухталифро роҳандозӣ намудааст...

Мушкилоти қасрҳо ва хонаҳои фарҳанг дар ВМКБ ҳанӯз ҳам ҳалталабанд Падидаи некӣ рушди фарҳанг дар замони истиқлолият дигаргунӣ дар сохтор ва мазмуни фаъолияти муассисаҳои фарҳангӣ-фароғатӣ, ки тарбиятгари аҳолӣ ва тарғибгарӣ сиёсати фарҳангӣ ҷумҳурӣ ба шумор меравад. Яке аз омилҳои инкишофи фарҳанг бунёди қасрҳо ва хонаҳои фарҳанг, ки ба талаботи имрӯзаи гурӯҳҳои иҷтимоии ҷомеа муносиб буда, фаъолияти онҳо ба хотири ташаккули маънавии шаҳрвандон маҳсуб мегардад...

Солҳо дил талаби ҷоми Ҷам аз мо мекард,

Гарчи худ дошт зи бегона таманно мекард.

Дар замони шӯравӣ Тоҷикистонро ҷаҳониён хуб намешинохтанд. Ҳама моро шӯравӣ мехонданд. Ёд дорам солҳои 1985 – 89 дар шаҳри Киркуки Ироқ ба ҳайси сартарҷумон кор мекардам...

Санаи 05.09.2023 дар Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот бахшида ба 32-юмин солгарди Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Рӯзи китоб конференсияи илмӣ-амалӣ дар мавзуи “Рушди фаъолияти китобхонаҳои Тоҷикистон дар даврони истиқлол” баргузор гардид.

2 – юми сентябри соли ҷорӣ кормандон ва ходимони илмии Пажӯҳишгоҳи илмӣ тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот дар ҳашари умумие, ки дар бӯстонсарои Вазорати фарҳанг воқеъ дар дараи Ромит баргузор гардид, фаъолона иштирок намуданд.

Тамошои суханронии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ  -  Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бахшида ба Рӯзи дониш дар Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилооти Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон

Барномаи конференсияи илмӣ-амалӣ дар мавзуи «Рушди фаъолияти китобхонаҳои Тоҷикистон дар даврони истиқлол» ба ифтихори 32-солагии Истиқлоли давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Ҷомеаи имрӯзаро бе Интернет тасавур кардан ғайриимкон аст. Имрӯз дар тамоми гӯшаю канори кишвар мардум ба он дастрасӣ доранд ва мувофиқи завқу талабот, инчунин дараҷаи заковат ва фаҳмиши худ аз он истифода мебаранд. Мутаассифона, бо он имкониятҳои васеъ ва бартарияту афзалиятҳое, ки Интернет ба мо фароҳам овардааст, он паҳлӯи дигар, манфии худро дорад ва гоҳҳо мо ноогоҳона ба сӯи он майл карда, ба қавле сари бебалои худро ба бало гирифтор мекунем.

Фестивал-озмуни ҷумҳуриявии эҷодиёти халқ «Андалеб» дар чорчӯбаи “Барномаи давлатии ҳифзи мероси фарҳангии ғайримоддӣ” барои солҳои 2021-2025 ва мутобиқи Ҷадвали баргузории фестивал, намоиш, ид, озмунҳои анъана ва ҳунарҳои мардумӣ ва ҷашну солгардҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли 2023, ки Амри Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 03.01, 2023, №АП-318 тасдиқ шудааст, сурат гирифт.

Масҷид солҳои 1892-1895 дар тӯли 4 сол бо супориши Амири Бухоро Абдулаҳадхон (солҳои ҳукмрониаш 1885-1910) сохта шуда, ки таърихи бунёди он чунин аст: Муллонаврӯз писари Мирафзал, ки баъдан бо номи Эшони Қорӣ Наврӯз (1856-1942) ва лақаби “Булбули Қуръон” маъруф гардид, дар синни 12-солагӣ ба мадрасаи Мири Араб дохил шуда, дар 19 соли таҳсил улуми диниро омӯхт ва Қуръонро азбар кард...

(Ба  ифтихори100 солагии академик Раҷаб Амонов)

Мусоҳиба  бо донишманди маъруф, академики Академияи илмҳои Тоҷикистон, устод Раҷаб Амонов соли 1999 сурат гирифт, ки дар рӯзномаҳои “Паёми Душанбе”, Ваҳдат”, “Ҷумҳурият” ва “Ҷавонони Тоҷикистон” ба табъ расид. Аксари пешгӯиву пешниҳодот ва агар дақиқан гӯем васиятҳои  устоди зиндаёд ҷомаи амал пӯшиданд...

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон доир ба гиромидошти таъриху фарҳанг ва тамаддуни миллати куҳанбуёди тоҷик таваҷҷуҳи хосса намуда, дар сатҳи дохилӣ ва арсаи байналмилалӣ корҳои зиёдеро ба анҷом мерасонад. Дар шароити имрӯз, тавре Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои муаззами миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон чунин баён намуданд: «Ҳифз кардани арзишҳои фарҳангӣ ва бегазанд ба фардоиён расонидани онҳо вазифаи муқаддасу ватандӯстонаи ҳар як шаҳрванди ҷумҳурист».

«Ҳифз кардани арзишҳои фарҳангӣ ва бегазанд ба фардоиён расонидани онҳо вазифаи муқаддасу ватандӯстонаи ҳар як шаҳрванди ҷумҳурист».

Эмомалӣ Раҳмон

«Имрӯз 40 дарсади аҳолии ҷаҳон аз норасоии об азият мекашанд, 80 дарсади обҳои партов бидуни коркард ба муҳити зист партофта мешаванд ва беш аз 90 дарсади офатҳои табиӣ бо об алоқаманданд». Ин нуктаро Антониу Гуттериш, Дабири кулли СММ дар яке аз суханрониҳои худ изҳор доштааст. Нигаронии Дабири кулли СММ аз мушкилоти  ҷаҳонии об дар ҳоле мебошад, ки ҳоло чаҳоряки аҳолии ҷаҳон, яъне 2 миллиард нафар аз сарчашмаҳои оби нӯшокии хатарнок истифода мебаранд...

Бо мақсади омӯзиш, баррасӣ ва беҳдошти самти таълим дар муассисаи бачагонаи санъати ноњияи Муъминободи вилояти Хатлон сафари корӣ анҷом дода шуд. Таҳти роҳбаладии мудири бахши фарҳанги  ноҳия бо директори мактаби санъат Сафаров Олимҷон ва устодону хонандагони муассиса мусоҳиба доир карда шуд.

Санаи 23.06.2023 дар Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот бахшида ба Рӯзи Ваҳдати миллӣ мизи мудаввар дар мавзуи “Фарҳанги сулҳ ва Ваҳдати миллӣ” баргузор гардид. Ҳамоиш таҳти роҳбарии директори муассиса, н.и.ф. Абдуфаттоҳ Аминов оғоз ёфт. Сараввал Аминов А. ташрифи Раиси Кумитаи иҷроияи Ҳизби Халқиии Демократии Тоҷикистон дар ноҳияи Фирдавсӣ Абдураҳим Шоҳиён ва мутахассиси шуъбаи ташкилӣ ва кор бо кадрҳои Кумита Суҳроби Бозоралиро хайрамақдам намуда, ҳамаи иштирокдоронро ба ин рӯзи таърихӣ ва фархунда шодбош намуд.

Худшиносии миллӣ ва ифтихори ватандӯстӣ ду рукни муҳимми соҳаи таълим ва тарбия дар замони истиқлолият маҳсуб мегардад. Ифтихор ва худшиносии миллӣ бунёду бунлоди кишвари яккаву ягонаи мо, пойдории миллат ва омили рушду сарсабзии он аст. Миллате, ки худро намешиносад, ифтихору ғурури миллӣ надорад, зуд парешон ва пароканда гардад. Бино бар ин, миллате, ки худогоҳ аст, бештар ва ҳар лаҳза дар тараққӣ буда, умр ба хушнудии дилҳо мегузорад ва ҷовидонӣ боқӣ мемонад.

Ба ифтихори 60-солагии шоири Ватандӯсту Ваҳдатсаро Саъдӣ Мирзо

Саъдӣ Мирзо шоири маъниофар ва тасвиргарост. Мутолиаи ашъори ӯ касро ба олами умеду ормонҳои наҷиби рӯъёӣ раҳнамунӣ мекунад.

Шоир дар ҳар мавзӯъ ашъори хонданиву мондагор сурудааст. Сурудаҳояш бештар дар тавсифи Ватан, модар, ваҳдат ва ишқ, ки мавзуи ҷовидонаи адабиёт аст, эҷод шудаанд.

Саъдӣ Мирзо ба оламу одам бо нигоҳи тозаи ошиқонаву шоирона менигарад.

Саъдӣ Мирзо (Мирзоев Саъдӣ Қутбиддинович)

Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилооти Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон Шуморо барои иштирок дар конференсияи илмӣ-назариявӣ дар мавзуи “Вазъи кунунӣ ва дурнамои фолклоршиносӣ дар Тоҷикистон”, ки ба муносибати ҷашни 100-солагии фолклоршиноси варзидаи тоҷик Раҷаб Амонов дар моҳи августи соли 2023 баргузор мегардад, даъват менамояд.

Созишномаи умумии истиқрори сулҳ, ки муддати на чандон тӯлонии саҳифаҳои таърихи кишварамонро ташкил медиҳад, моҳиятан тақдиру тадбиру чорасози ояндаи Ватанамон маҳсуб меёбад. Мардуме, ки дар давоми чанд солаке парешону пароканда ба ҳарфи Шайх Саъдӣ “ Ҳар кас аз гӯшае фаро рафтанд,” азобу азияти чандинсоларо кашиданд. Пеш аз ҳама боварӣ ва эътимоду эътиқод бар ҳамдигар аз байн бирафт ва шабаҳи аҳримание дар ин кӯҳандиёр  ба ҳар манзилу деҳу диёр амсоли вабо доман паҳн карда буд.

Об ба сифати мабдаи тамоми мавҷудот ва умуман нерӯи бунёддиҳандаи коинот дар олам шинохта шудааст. Тибқи нишондодҳои илмӣ, ҷузъи муҳими сохтори олам аз об иборат аст, ки кулли соҳаҳои зиндагии инсонро аз таваллуд то марг, ҳатто инкишофи покизагиву назофатро дар бар мегирад.  Аҳамияти обро дар радифи ҳаво метавон баробар донист. Бидуни он олами ҳайвоноту наботот ва дигар ҷисмҳои зинда наметавонанд вуҷуд дошта бошанд.

ТАНЗИМИ ОИЛА: ИН МОДАРИ СОЛИМ, КӮДАКИ СОЛИМ, ОИЛАИ СОЛИМ, ҶОМЕАИ СОЛИМ ВА МИЛЛАТИ СОЛИМ АСТ

Масъалҳои  ҳифзи саломатии модар кӯдак, тарбияи  наслҳои солим ва  таьмини ояндаи неки онҳо бояд ҳамеша дар мадди авал бошад.

                                                                                 Эмомалӣ Раҳмон

Бо адиби ҷангноманависи тоҷик Раҳмон Сафар солҳо боз ошноӣ доштам.Чандин маротиба бо ў мусоҳиб шуда, дар рўзномаҳои «Ҷавонони Тоҷикистон» ва «Ҷумҳурият» ба табъ расондам. Раҳмон Сафар соли 1978 бо рутбаи майор дар синни 46 солагїба истеъфо баромад. То он дам чандин матлаб дар бораи корнамоиҳои ҷанговарони тоҷик навишта буд. Ба гуфтаи худаш ўро барои муайян кардани қисмати ҷанговарони шаҳиди тоҷик дар Ҷанги Бузурги Ватанӣ корнамӣ...

Нависандаи машҳури олмонӣ Герман Гессе навиштааст: “Ҳар касе, ки дар зиндагӣ роҳи махсуси худро пеш гирад, қаҳрамон аст”. Ин гуфтаҳоро ҳамбаста ба зиндагӣ ва фаъолияти пурсамари устоди донишманд, ростқавлу поквиҷдон ва қавиирода, яке аз фолклоршиносони барҷаста Дилшод Раҳимӣ метавон ёдовар шуд. Имрӯз ин марди дарёдилу оромтабиат ва нексиришт зодрӯз доранд.

Ҳамасола дар муассисаҳои илмиву таълимии ҷумҳурӣ бахшида ба зодрӯзи сардафтари адабиёти муосири тоҷик Садриддин Айнӣ ҳар ҳафтаи сеюми моҳи апрел ҳамчун ҳафтаи илм дар шакли конференсияи илмӣ – назариявӣ, ҷумҳуриявӣ ва ҳатто фаротар аз он қайд карда мешавад.

Дар тӯли қарнҳо афроди заковатманде ба арсаи вуҷуд қадам ниҳоданд, ки хирад ва гуфтору кирдори хешро ба тарбия ва насиҳати хосу ом бахшида, панду ҳикматҳои онон чун калимаи шаҳодат дар ҳама давру замон вирди забони ҳамагон аст. Парҳезгорӣ аз неруи бадӣ ва зиштӣ, тарғибу ситоиши фазилатҳои ахлоқи хуҷаста ва писандида ҳамеша дар мадди аввал меистад.

Дар васфи табиат, бахусус, арӯси фаслҳо -  баҳор адибони салаф ва муосир ашъори зиёде бахшидаанд. Ва табиист, ки ҳар адиб аз мушоҳидаву эҳсос ва мувофиқи завқу шавқу салиқа, истеъдоду қобилияти фаҳмиши худ қалам ба сафҳаи дафтар кашида. Масалан, дар тасвири табиат...

Мардуми Куриё мисли мардуми тоҷик бо фарҳанги куҳан ва тамаддунофари хеш аз қадим маъмулу машҳур мебошанд ва санъати иҷроӣ ҷузъи муҳимтарини ин фарҳанг маҳсуб меёбад. Агар гӯем, Куриёро наметавон бидуни санъаташ тасаввур кард, ғалат намекунем. Зеро суруд ва мусиқии Куриё натанҳо...

Дар Пажуҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилооти Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамасола иду ҷашнвораҳо дар сатҳи баланд доир карда мешаванд. Азҷумла санаи 17-уми марти соли 2023 дар муассисаи мазкур бо ибтикори шуъбаи воситаҳои ахбори омма ва табъу нашр мизи мудаввар дар мавзуи «Масълаи об ва ҳифзи пиряхҳо дар матбуоти даврии тоҷик» баргузор гардид...

Бо мақсади  омӯзиш ва баррасии барнома, нақша, рафти таълиму тарбия, дастурҳои  методӣ  ва китобҳои дарсии замони истиқлол дар муассисаҳои санъати бачагонаи ҷумҳурӣ ҳайати ходимони илмии шуъбаи илмӣ-методии Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот ба ноҳияи Муъминободи Вилояти Хатлон сафари хидматӣ анҷом додем...

Эҳтиром ба об ҳамчун як унсури табиат ва муқаддас донистани он аз қадимулайём сарчашма мегирад. Зеро вай асоси зиндагии тамоми мавҷудоти рӯи замин мебошад. Гузаштагони мо хусусан оби чашма, дарё ва кӯлҳоро муқаддас медонистанд. Дар қиссаву ривоятҳои зиёде нақл карда мешавад, ки гӯё оби чашмаҳои муайян чашми нобиноро бино мекунад, мӯйсафедонро ба ҷавонӣ бармегардонад, ба занҳои бефарзанд фарзанд ато мекунад, хулоса дардҳои мухталифро даво мебахшад. Имрӯз низ чунин эътиқодҳо ба назар мерасанд...

Оши бурида аз ҷумлаи он таъомҳои  миллии қадимаи халқи тоҷик мебошад, ки таърихи дерина дорад.  истеъмоли оши бурида дар чаҳор фасли сол маъмул  аст. Аммо, мардуми тоҷик оши буридаро бештар дар фасли баҳор ва тобистон истеъмол мекунанд. Чунки дар ин аём гиёҳҳои табиии барои оши бурида зарурӣ бисёр мерӯянд. Ин хӯрок асосан аз  гиёҳҳо таркиб ёфта, ба худ хусусияти шифобахшӣ доранд, ки ба ҷисму рӯҳи инсон қувваву нерӯи тоза мебахшанд. Истеъмоли оши бурида бо навъҳои гуногуни гиёҳҳо лаззати нотакрореро пайдо мекунад...

Имрӯз дар Пажӯхишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот бахшида ба Рӯзи Модар чорабинии тантанавӣ доир гардид. Сухани ифтитоҳиро директори Пажӯҳишгоҳ, номзади илмҳои филологӣ Абдуфаттоҳ Аминов ҳусни оғоз бахшида, ҳама бонувони муассисаро ба Рӯзи Модар табрику муборакбод намуд.

Санаи 23-юми феврали соли 2023 дар Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот бахшида ба 30-солагии Қувваҳои мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон мизи мудаввар баргузор гардид.

Дар заминаи омӯзиши маводи бойгонии бахши фарҳанги мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии ноҳияи Рашт (минбаъд МИҲД) маълум гардид, ки тӯли солҳои соҳибистиқлолӣ бо ибтикори МИҲД-и ноҳия ва дастгирии молиявии соҳибкорони маҳал дар самти бунёду азнавсозии муассисаҳои фарҳангӣ як қатор корҳои назаррасу шоёни таҳсин амалӣ шудаанд...

Мо бо ҷавонони кишвари худ ифтихор дорем, зеро онҳо дар рушди давлат ва ободии Ватан фаъолона саҳм мегузоранд, марзу буми сарзамини аҷдодиро ҳимоя мекунанд, ватандӯсту ватанпараст, бонангу номусанд ва ба халқу давлати Тоҷикистон содиқ мебошанд.

Аз ҷониби олимони Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот, дар доираи мавзӯи илмии «Таҳқиқи вижагиҳои рушди фарҳанги миллӣ дар даврони истиқлол», аз ҷумла рушди кори интишорӣ дар ҷумҳурӣ, яъне, вазъи фаъолияти интишории муассисаҳои табъу нашри кишвар дар тӯли солҳои 1991-2021, мавриди омӯзиш қарор дода шудааст.

Ҳамкорони арҷманд! Дар соли 2022   воқеаҳои гуногуни сиёсӣ, фарҳангӣ ва иҷтимоӣ дар мамлакатамон рӯй доданд, ки муҳимтаринашон 25-солагии Ваҳдати миллӣ, 31-солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, 30-солагии Иҷлосияи XYI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошанд.

27-уми декабри соли 2022 дар Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот таҳти унвони “Арзишҳои моддию маънавии фарҳангӣ: аз ҳифз то феҳристҳои ЮНЕСКО” мизи мудаввар баргузор гардид. Дар ҳамоиш намояндагон аз Корхонаи давлатии таъминот ва савдои “Китоб”, Агентии миллии Созмони байналмилалии рақамгузории стандарти китоб – Хонаи китоби Тоҷикистон, хабарнигорони воситаҳои ахбори омма  ширкат варзиданд.

Рӯзи 27-уми декабри соли 2022 дар толори Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот дар ҳошияи Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 23 декабри соли 2022 ҷаласаи васеъ гузаронида шуд.

Муҳаққиқи соҳаи фолклор ва фарҳанги мардум, олими пурмаҳсул, номзади илмҳои филологӣ Дилшод Раҳимӣ дар қатори дигар пажӯҳишҳои илмӣ як силсила тадқиқотҳоро дар шинохти ҷашнҳои миллии тоҷикон низ анҷом додаанд. “Меҳргон – ҷашни баракату фаровонӣ”, “Сада – ҷашни гармию нур”, “Наврӯз – ҷашни замину офариниш” ва “Тиргон – ҷашни об” аз силсилакитобҳои Д.Раҳимӣ мебошанд, ки маҳз оид ба пайдоиш ва баргузории ҷашнҳои аҷдодии мардуи тоҷик бахшида шудаанд.

Санаи 09.12.2022 бо иштироки васеи кормандони Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилооти Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати иҷрои Нақшаи чорабиниҳои Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон бахшида ба 28 солагии ташкилёбии Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон ҷаласаи тантанавӣ баргузор гардид.

Халқи тоҷик аз қадимулайём мардуми ҳунарманд буда, тавассути касбу ҳунарашон маишати рӯзгорашонро таъмин менамуданд. Дар радифи касбу ҳунарҳои гуногун пешаи заршӯӣ яке аз пешаҳои сердаромад ва мушкил маҳсуб меёфт. Заршӯӣ шуғли бо тариқи дастӣ ба даст овардани тилло аз дарёҳо мебошад, ки миёни мардум онро тиллоковӣ ва ё тиллошӯӣ низ меноманд. Маъмулан, мавсими заршӯӣ  моҳи март шурӯъ шуда, то моҳи октябр идома меёбад...

Оҳангарӣ яке  аз ҳунарҳои  қадимаи  тоҷикон мебошад. Аз қадимулаём то ҳол аҷдодони  мо    ба маҳсули дасти   ҳунармандон   ниёз  доранд. Мардуми  деҳот    аз  оҳангарҳо  асбобу сукунати  хоҷагидорӣ -   бел,  кедман  каҷбел теша  табар  болға  амбур корд  ва дигар асбобҳои ороишӣ мехаранд. Оҳангарӣ дар замонҳои қадим ба вуҷуд омадааст...

Бо ибтикори Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон мушти хоки мадфани  шоир Камоли Хуҷандӣ  аз шаҳри Табрези Эрон дастрас гардид ки онро 21 марти соли 2015 дар Боғи фарҳангию фароғатии шаҳри Хуҷанд ба мақбараи рамзӣ гузоштанд.

Дар шароити фалаҷ гаштани сохторҳои ҳокимияти давлатӣ  ва хатари парокандагии давлат аз16 ноябр то 2 декабри соли 1992 Иҷлосияи XVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон - дар Қасри Арбоби шаҳри Хуҷанд   баргузор гардид. Дар кори он аз 222 вакил 197 нафар иштирок намуд ва дар он 74 санади ҳуқуқӣ, аз ҷумла 15 қонун, 52 қарор, 6 фармон ва 1 изҳорот қабул гардид.

Чуноне ки ба ҳамагон маълум аст, ҳамасола моҳи ноябр дар саросари ҷумҳурӣ ду ҷашни пуршукӯҳ, солгарди Иҷлосияи XVI Шӯрои Олӣ ва Рӯзи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон қайд карда мешаванд. 10-уми ноябри соли ҷорӣ бо ибтикори шуъбаи воситаҳои ахбори омма ва табъу нашри Пажӯҳишгоҳи илмӣ – тадқиқотии фарҳанг ва иттилооти Вазорати фарҳанги ...

Дар ҳаёти мардуми тоҷик Иҷлосияи 16-уми Шӯрои Олӣ воқеаи муҳим ба ҳисоб меравад. Ин иҷлосия ба хомӯш кардани оташи ҷанги шаҳрвандӣ, сомон додани низоми сиёсӣ, ва шакл гирифтани тоҷикистон ҳамчун давлати мустақил, ҳуқуқбунёд, демократӣ ва дунявӣ заминаи мустаҳкам гузошт.

28-уми октябри соли 2022 дар Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот бахшида ба 30-солагии Иҷлосияи XVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти унвони “Иҷлосияи XVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон – оғози давлатдории миллӣ” мизи мудаввар баргузор гардид. Дар ҳамоиш намояндагон аз Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон Кумитаи иҷроияи ҲХДТ дар ноҳияи Фирдавсӣ, Корхонаи давлатии...

Тибқи талаботи мавзӯи илмии «Таҳқиқи вижагиҳои рушди фарҳанги миллӣ дар даврони истиқлол барои солҳои 2021-2025», ки бо ибтикори Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот амалӣ мегардад, гурӯҳи ходимони илмии пажӯҳишгоҳ вазъи фаъолияти муассисаҳои фарҳангии ноҳияи Ховалингро мавриди омӯзиш қарор доданд. 

Барои рушду нумӯи соҳаи фарҳанг дар даврони соҳибистиқлолии Тоҷикистон аз ҷониби Ҳукумати ҷумҳурӣ як қатор тадбирҳои мушаххас андешида шуданд. Қабл аз ҳама, қабул шудани як қатор санадҳои меъёриву ҳуқуқӣ, аз қабили қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи табъу нашр» (1993) «Дар бораи фарҳанг» (1997), «Дар бораи театр ва фаъолияти театрӣ» (2002), «Дар бораи иттилоот» (2002)...

Имрӯз дар Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот бахшида ба Рӯзи забони давлатӣ мизи мудаввар таҳти унвони «Забони миллат- бақои миллат» баргузор гардид.

27-уми сентябри соли 2022 дар Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот маҳфили илмӣ таҳти унвони “Китоби “Тоҷикон”-и Бобоҷон Ғафуров-омили ташаккули худшиносии миллӣ” баргузор гардид. Дар маҳфил ходимони илмии муассиса моҳияту муҳтаво ва арзиши илмию таърихии китоби “Тоҷикон”-ро баррасӣ намуданд.

Худкушӣ падидаи зишту номатлубест, ки он аз замонҳои қадим то ба имрӯз дар ҷомеаи инсонӣ ташвишовар боқӣ мондааст. Ривоят аст, ки дар Рими қадим худкушӣ, бахусус, дар байни духтарон ва ҷавонзанон, новобаста аз чораҳои пешгирӣ, хеле афзуд. Шаҳрдор фармон дод, минбаъд ҷасади урёни онҳое, ки худкушӣ кардаанд, дар маркази шахр ба намоиш гузоранд.

Дар ноҳияи Спитамени вилояти Суғд дар қатори дигар ёдгориҳои фарҳангӣ-таърихӣ мазору зиёратгоҳҳо аз қабили Ҷигдалик-ота дар ҷамоати Турсун Ӯлҷабоев, Ҷабборқул-ота дар ҷамоати шаҳраки          А. Ҷомии Навкат, Кӯктунлик-ота ва Лангар-ота дар ҷамоати деҳоти Тағояк ва дигар қалъаву мавзеҳои дигар низ мавҷуданд...

Сурхӣ як навъи хӯроки субҳонаест, ки дар деҳаи Каздони ноҳияи Айнӣ онро мепазанд. Сурхӣ  таъмаш як каме ба ҳарири тӯёнаи ин минтақа монанд аст, аммо тарзи пухтанаш каме дигаргун аст. Сурхиро одатан дар фасли зимистон дар ин минтақа мепазанд, зеро миҷози ин хӯрок хеле гарм буда, ба табиати сарди кӯҳистон мутобиқ аст...

Мардуми деҳаи зебоманзари Каздон яке аз деҳаҳои куҳанбунёд ва таърихи қадимӣ доштаи ноҳияи Айнии вилояти Суғд мебошад, ки урфу одатҳои қадимӣ ва расму оинҳои аҷдодии мо то ҳанӯз дар ин деҳа мустақару пойдоранд. Ҳар як хӯроки пухтаи бонувон ва ошпазҳои маъруфи ин деҳ ба худ таърих ва ривоятеро дорад, ки решаи онҳо аз умқи таърих ва фарҳангу тамаддуни ориё об мехӯрад.

Имрӯз   ҳамаи мо шукургузорем, ки мардуми диёрамон осудаву оромона думболи кору зиндагии хешанд, аммо биёед нигарем лаҳзаи на он қадар дур. Ҳамагӣ андаке бештар аз 23-25 сол дар чи гуна рӯзҳои даҳшатбор мезистем. Инсонҳо чун барги хазон рӯи хок мерехтанд ва дардовараш он буд, ки ағлаби онҳо ҷавононе буданд, ки тавре мегӯянд, аз сад гули онҳо...

Рӯзи 10 июни соли 2022 дар толори кинотеатри “Кохи Наврӯз”намоиши филми мустанади Муҳсин Раҳимӣ,  коргардон, раиси бахши форсии радиои“Ал-Кувайт”-и Давлати Кувайт, мубаллиғи фарҳанги Тоҷикистон дар хориҷи кишвар, бо номи «Беҳтарин», ки дар қолаби як достони ишқӣ–романтикӣ фарҳангиён ва ҳунармандони тоҷикистонӣ ба навор гирифта ...

23 июни соли равон дар Осорхонаи миллии Тоҷикистон ба ифтихори 30 солагии истиқрори муносибатҳои дипломатӣ миёни Чумҳурии Тоҷикистон ва Федератсияи Россия намоиши “Асарҳои рассомони рус аз фонди Осорхонаи миллии Тоҷикистон” баргузор гардид. Шарифзода Муртазо, муовини вазири фарҳанги Тоҷикистон, зимни суханронӣ ҳозиринро ба муносибати 30 солагии истиқрори муносибатҳои дипломатӣ байни Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Федератсияи Россия табрик гуфта, ба робитаҳои фарҳангии ҳар ду кишвар, аз ҷумла, саҳми рассомони рус дар тарбияи рассомони тоҷик баҳои баланд дод.

- Адолатбону, чуноне мегӯянд, дунёи хотирот касро бо роҳи тайшуда бармегардонад, ки он пур аз шебу фароз, комгориву нокомӣ, шодиву нороҳатист ва гоҳо дили инсонро тазйиқ медиҳаду гоҳо саршори фараҳ мегардонад. Шумо ҳамчун вакили мардумӣ дар Иҷлосияи XVI Шӯрои Олӣ фаъолона ширкат доштед. Аз он рӯзгор чӣ хотираҳое боқӣ мондааст?

Мутобиқ ба мавзӯи илмии Пажӯҳишгоҳ “Таҳқиқи вижагиҳои рушди фарҳанги миллӣ дар даврони истиқлол” ва дар асоси фармоиши Директори ПИТФИ №38 аз 03.05.2022, мо, гурӯҳи олимони шӯъбаи фаъолияти китобдорӣ дар ҳайати мудири шӯъба С.Наимов ва ходимони пешбари илмӣ Ш.Комилзода ва М.Акобирова, барои омӯзиши вазъи фаъолияти муассисаҳои иҷтимоӣ-фарҳангӣ ва ҷамъоварии мавод ...

Бо мақсади омӯзишу таҳқиқи қасру хонаҳои фарҳанг, клубҳо ва китобхонаву осорхонаҳои ноҳияҳои Мир Сайид Алии Ҳамадонӣ ва Фархори вилояти Хатлон гурӯҳи ходимони илмии шуъбаи фаъолияти иҷтимоӣ-фарҳангӣ дар ҳайати Абдуллоев Акобир (роҳбари гурӯҳ) Табаров Нурулло ва Шарифзода Фирдавс сафари хидматӣ анҷом дода шуд.

Тӯйи домодию арӯсӣ дар тамоми мамолики дунё аз дӯстдоштатарин ва фаромӯшнашавандатарин ҷашн маҳсуб мешавад. Ин ҷашн ҷамъбасти кулли орзую омоли ҳар як волидайн баҳри фарзандон ва таҷаллии ба ҳам омадану шартан зану шавҳар шудани ду инсон аст. Бинобар дар ҳар давлату миллат он бо расму оинҳои ба худ хос ҷашн гирифта мешавад.

Нимаи дувуми моҳи апрели соли 2022 Фестивал-консерти мактабҳои бачагонаи мусиқӣ (санъат)-и пойтахт, таҳти унвони «Шаҳри зебои ман – Душанбе» дар толори консертии мактаби бачагонаи мусиқии №1 ба номи П.И. Чайковский баргузор гардид. Дар ин чорабинӣ, ки бо иқдоми Раёсати фарҳанги мақомоти иҷроияи Ҳокимияти давлатии шаҳри Душанбе баргузор гардид, хонандагони 5 мактаби бачагонаи мусиқӣ ...

Мардуми Панҷакентро одатан бо оши палови паҳлавонияшон мешиносанд. Аммо ин навбат диққати моро хӯроки дигар ва ғалатии ин шаҳр ҷалб намуд. Ин хӯроки тобистона оши турш (туруш) ном дошта, бо пиёз, биринҷ гӯшт ,занҷабил ва мурчи кӯфта ва туршак ...

Шираворпазӣ яке аз ҳунарҳои  аҷдодӣ  буда, он миёни мардуми тоҷик аз даврони қадим дар тӯюу маъракаҳо ва дигар ҷашну маросимҳо бо анвоъи  васеъаш  таҳия карда мешавад. Маъмултарин шириниҳои анъанавӣ ҳалво, қандалот, нишолло ва набот мебошанд, ки миёни мардуми тоҷик хеле серистеъмол ҳастанд. Ин намуди шириниҳоро қариб дар саросари кишвар омода мекунанд.

Баъди ба Истиқлолияти давлатӣ расидани Тоҷикистон Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо хиради азалӣ ва ташаббусҳои  созандаву бунёдкорона барои таъмини сулҳу оромӣ дар кишвар ва ваҳдати миллӣ, ки ғояи асосии миллату давлат аст, бо ҷашн гирифтани солгарди абармардон ва олимону шоирони тоҷик, пеш аз ҳама, ҳисси худшиносии миллӣ...

Рӯзи 10-уми майи соли 2022 дар Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот конференсияи илмӣ-амалӣ таҳти унвои «Истиқлолият ва рушду густариши «Шашмақом» дар кишвар» бахшида ба рӯзи «Шашмақом» баргузор гардид. Кори конференсияро бо сухани ифтитоҳӣ директори Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот, номзади илмҳои филологӣ, Дилшод Раҳимӣ оғоз карда, аҳли нишастро ...

Таҳти чунин унвон санаи 26-уми апрели соли 2022 дар Кохи Борбад консерти гурӯҳи ҳунарии  этно-фолклории халқии «Шинави» ва эпоссароёну раққосони Маркази милли “Гукак”-и Ҷумҳурии Корея баргузор гардид. Консерти мазкур зери шиори “30-юмин соли барқарории муносибатҳои дипломатии Тоҷикистону Корея” доир шуд. Аз сенарияи барнома...

«Сиёсати хориҷии Тоҷикистон сиёсати «дарҳои боз», сулҳхоҳона ва беғараз буда, дар роҳи татбиқи он давлати мо омода аст, ки бо ҳамаи кишварҳои дунё робитаҳои дӯстонаро бар пояи эҳтироми ҳамдигар, баробарӣ ва ҳамкориҳои судманд густариш диҳад».

                                                                       Эмомалӣ Раҳмон

Устод Садриддин Айнӣ дар таърихи адабиёти тоҷик бо асарҳои илмиаш ҳамчун адабиётшинос ва муҳаққиқи забардаст машҳур аст. Ӯ аввалин шахсе аст, ки бо асарҳои илмии худ, монанди «Намунаи адабиёти тоҷик», «Устод Рӯдакӣ», «Фирдавсӣ ва «Шоҳнома»-и ӯ, «Шайхурраис Абуалӣ ибни Сино», «Шайх Муслиҳиддин Саъдии Шерозӣ», «Камоли Хуҷандӣ», «Алишер Навоӣ», «Восифӣ ва хулосаи «Бадоеъ-ул вақоеъ»,..

Гулоб ва гулобгирӣ низ яке аз ойинҳои қадимаи мардуми тоҷику форс аст. Вале, мутаассифона, солҳост, ки истеҳсоли  он дар кишвари мо  ба гӯшаи фаромӯшӣ афтодааст. Ҳол он ки дар китоби «Қонун» - и Шайхурраис Абуалӣ ибни Сино барои дармони амрози мухталиф ба истеъмоли гули хушк ё гулоб ва дигар арақиёт таъкид шудааст.Чун гулоб дар байни мардуми тоҷик хеле маъмул ва мустаъмал буд, бинобар ин, чи дар осори шоирони...

Эълон гардидани солҳои 2019 – 2021 Солҳои рушди деҳот, сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумӣ ибтикори наҷибест аз ҷониби Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон  ба хотири рушди иқтисодиву иҷтимоӣ, инфрасохтори сайёҳӣ, эҳё ва инкишофи ҳунарҳои мардумӣ, таъмини шароити арзандаи зиндагӣ ба сокинони кишвар ва дар сатҳи байналмилалӣ муаррифӣ...

Ҳамасола фарорасии ҷашни Наврӯз ва рӯзи Фарҳанг баробар ба зодрӯзи яке аз шахсиятҳои муътабари фарҳангӣ – композитор, навозанда, дирижёр, омӯзгори маъруфи тоҷик, олим-муҳаққиқ, Арбоби ҳунари Тоҷикистон (1991), профессор (2001), Аълочии фарҳанг (2010), «Муаллими беҳтарини сол» (1999, 2000), узви Иттифоқи композиторони Тоҷикистон (аз соли 1998) Ҷӯрахон Обидпур рост меояд.

Наврӯз қадимтарин ва фархундатарин ҷашн дар рӯйи олам мебошад. Он паёмрасони эҳёи табиат, мубаллиғи беҳтарин арзишҳову ғояҳои инсонӣ, пайвандгари дӯстию амонӣ, ваҳдату ягонагии инсону табиат, оғози корҳои кишоварзию боғдорӣ ва ғайра ба шумор меравад.

Ба ифтихори ҷашни байналмилалии Наврӯз ва Рӯзи фарҳанг дар Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот рӯзи 19-уми марти соли равон мизи мудаввар, таҳти унвони «Наврӯз, фарҳанг ва ҳуввияти миллӣ», баргузор гардид.  Зимни ифтитоҳи ҳамоиш директори ПИТФИ, номзади илмҳои филологӣ Дилшод Раҳимӣ зикр кард...

Бо шарофати истиқлолияти давлатӣ мардуми тоҷик дорои давлтдории миллӣ гардида, дар ин асно эҳё намудани як қатор ҷашнҳои хусусияти таърихӣ- фарҳангӣ дошта, зери таваҷҷуҳи Ҳукумати кишвар қарор гирифт. Наврӯз яке аз ҷашнҳои куҳани мардуми тоҷик буда, инсонҳоро ба гуфтори нек, кирдори нек ва пиндори нек даъват намуда, ба ин васила, дар ниҳоди онҳо нисбат ба якдигар меҳру шафқат, дӯст доштани табиатро бедор мекунад.

Баҳор  бо омаданаш  ба ҳар як мавҷудоти зиндаи табиат нерӯи тоза мебахшад. Дар васфи баҳор  шоирону нависандагон асарҳои бешуморе эҷод намудаанд. Воқеан,  баҳор фасли зебо ва арзандаи тавсифи шоирона аст, аз ин рӯ  ҳар қадар  дар васфи зебогии баҳор гӯем  кам аст, зеро баҳор мӯъҷизаофар буда, ҳар як соҳибқаламро водор менамояд, ки дар васфи баҳор эҳсоси худро баён намояд.   

Ҳанӯз 65 сол қабл дар рӯзҳои Даҳаи адабиёт ва санъати тоҷик дар шаҳри Москва, ки моҳи апрели соли 1957 баргузор гардид, дар толори консертии ба номи Чайковский ҷавоне бо тоқии чоргулу ҷомаи беқасаб шеърҳои Мирзо Турсунзодаро бо садои ҷарангосиву мутантан ва маҳорати баланд дар бораи сулҳу дӯстӣ хонд ва таваҷҷуҳи аҳли толорро ба худ ҷалб кард. Ин ҷавон узви маҳфили ҳаваскорони бадеии деҳаи ...

Ҳарир, ордоб, гардоб, гардӣ, гардсӯз- бо ин номҳо дар манотиқи гуногуни кишвари азизамон хуроки субҳонае бо истифода аз равғану орд ва обу шир омода мегардад. Ҳарир ё худ ордоб хӯроки миҷозаш гарм буда, дар аксари манотиқи кӯҳистони кишвар мардум қариб ҳар рӯз онро тайёр мекунанд. одатан ҳарири бо шир тайёр шударо миҷозашро хунук медонанд ва ба беморони шуш, ки аз шамолкашӣ сар задааст...

Луқмони Ҳаким файласуф- қаҳрамони асарҳои бадеии навиштории халқи тоҷик тарбияи кӯдакро ҳанӯз аз батни модар зарур дониста, роҳи беҳтарини ба камол расонидани фарзанди солеҳро дар ҳанӯз дар батни модар бо суханони нек ва хотироти хуб гуфтан мебинад. Ин суханони Луқмони Ҳаким дар илми тибби ҳозира дақиқ исбот шуда, олимони ин соҳа бар он боваранд, ки кӯдак ҳанӯз аз 6 моҳагии дар батни модар будан ...

…Мутриб бо шӯру шавқ рубоб менавохт. Дар анҷоми ҳар оҳанг сомеон ба ҳунари ӯ каф мекӯфтанду аҳсан мехонданд. Бахусус, писараке, ки дар қатори пеш менишаст, мафтун шуда, мекӯшид аз шунидани ҳар як садои парда, дидани ҳар як ҳаракати ангушт баҳра бигирад, ҳар як навои шунидаашро дар хотир дорад. Мутриб менавохту дар пеши чашми писарак манзараҳои нотакрори кӯҳсори диёраш, боғҳову даштҳои...

Дар ноҳияи Спитамени вилояти Суғд дар қатори дигар ёдгориҳои фарҳангӣ-таърихӣ мазору зиёратгоҳҳо аз қабили Ҷигдалик-ота дар ҷамоати Турсун Ӯлҷабоев, Ҷабборқул-ота дар ҷамоати шаҳраки А. Ҷомӣи Навкат, Кӯктунлик-ота ва Лангар-ота дар ҷамоати деҳоти Тағояк ва дигар қалъаву мавзеҳои дигар низ мавҷуданд.  Аз  номгузории зиёратгоҳҳо маълум аст, ин шахсиятҳо аз тоҷикон набуда ба воситаҳои гуногун дар ин мавзеъҳо дафн гардидаанд.

Айёми наврӯзӣ, баробари  чаҳ-чаҳи булбулону хониши дигар мурғакони хушилҳом дар хонаи Шайх Обид сокини деҳаи хушобу ҳавои Бедаки кӯҳистони Муъминобод садои тифли навзоде низ баланд шуд. Мурғакони хушилҳом аз лаҳзаҳои эҳёю шукуфтанҳои табиат илҳом гирифта, ба нағмапардозӣ шурӯъ карда буданд. Ҳамнаво бо садои мусиқии форами табиат, шилдирроси оби чашмасорон, хониши парандаҳо...

Вазъи имрӯзаи раванди тарбия дар ҳамаи муассисаҳои таълимӣ ва тарбиявӣ ҷустани роҳҳои навӣ кориро тақозо дорад. Дар ин раванд истифода бурдан аз ҳамаи роҳҳои нави корӣ самаранокии кори моро ба маротиб таъсирбахш намуда, ба ноил шудан ба ҳадафҳои худ, яъне тарбияи маънавӣ-ахлоқии ҷавонон оварда мерасонад.

Ҷурахон Обидпур. Ӯро натанҳо дар консерваторияи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон, на танҳо мактаби мусиқии ба номи Зиёдулло Шаҳидӣ, ки ӯ ба шогирдон дарс мегӯяд, балки берун аз он аксарият медонанду номашро бо эҳтиром ба забон меоранд… Ӯ оҳангсоз аст. Аз аёми тифли ба олам санъат рағбат пайдо карда буд. Доимо суруд мехонд. Шуғлаш мутолиаи китоб буду аз бар намудани абёти классикон...

Сарнавишти инсонро аз азал гарчанде Худованд кашида бошад, аммо парвариш кардан, ба дунё овардан, ба воя расондану роҳсипор гардонданро  маҳз ба воситаи зан амалӣ намудааст. Пас, агар зан – модарро баъд аз  Худованд сарнавишти одамизод хонем, хато нахоҳем кард. Зеро зан буд, ки  дар батни хеш моро нӯҳ моҳу нӯҳ рӯз бардошта, бо машақатҳои бо ҷон баробар ба дунё меораду дар оғуши биҳиштосои пур аз рангорангии дунёяш ба воя мерасонад.

Санаи 04.03.2022 як гурӯҳ ходимони илмии Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот аз намоиши «Тоҷикистон-кишвари дарёҳои тиллоӣ» -и Муассисаи давлатии Осорхонаи миллии Тоҷикистон боздид ба амал оварданд. Намоиши «Тоҷикистон-кишвари дарёҳои тиллоӣ» бори аввал дар қитъаи Аврупо дар Осорхонаи ҳунарҳои осиёии «Гиме»-и шаҳри Парижи Ҷумҳурии Фаронса бо сарпарастӣ ва иштироки бевоситаи  Пешвои миллат...

Беш аз як сол аст, ки дар Пажўҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот маҳфили адабии «Гулбоғи адаб» фаъолият карда истодааст. Маҳфили мазкур фарогири паҳлуҳои эҷодӣ ва вижагиҳои ашъори адибони форсу тоҷик буда, дар доираи васеъи кормандони муассиса гузаронида мешавад.

Вокуниш ба мақолаи Рустами Ваҳҳоб  «Мусиқӣ ва вазни шеър»,

Мусиқии тамоми халқу миллатҳои дунё қолабҳои дақиқи ритмӣ доранд, ба андоза ва тақтҳо ҷудо мешавад. Аммо вазни арӯз чунин ритмҳои дақиқро надорад. Дар асоси ҳамин гуфтаҳо сурудҳо танҳо дар як ритми андозаи оҳанг суруда мешаванд. Ба истиснои як навъи суруди классикӣ аз Шашмақом, ки оҳанги суруд ба ду андоза: се чорякӣ ва се ҳаштякӣ ё баръакс се ҳаштякӣ ва се чорякӣ дар як мисраъ суруда мешавад.

Соли 2021 дар ҳаёти сиёсию иҷтимоӣ, иқтисодӣ ва фарҳангии кишвар бо дастовардҳо ва комёбиҳои камназираш дар хотираҳо боқӣ мемонад. Маҳз дар ҳамин сол мо бо сарварии Пешвои миллат – Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон 30-солагии Истиқлоли давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистонро ботантана таҷлил намудем. Истиқлол  – озодии инсон, озодии ҷамъият ва озодии миллат мебошад, ки пояҳои давлатдорӣ ва худшиносию худогоҳии миллиро устувор намуда, шуҳрати кишвари моро дар арасаи байналмиллалӣ боло бурд.  

Дар толори Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон Семинари илмӣ-амалӣ таҳти унвони  “Ташаккули маводи ёрирасони таълимӣ-методӣ ва илмии мусиқии суннатии тоҷик”, бахшида ба 30-солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо иштироки намояндагони муассисаҳои таълимии соҳаи фарҳанг ва устодону донишҷуёни муассисаҳои номбурда доир гардид. Инчунин директорони мактабҳои мусиқӣ, санъат ва расомии бархе аз шаҳру навоҳии кишвар ҳузур доштанд.

Рӯзи 15 декабри соли 2021 дар Ҷаласаи 16-уми байнидавлатии ЮНЕСКО оид ба ҳифзи мероси фарҳанги ғайримоддӣ, ки дар шаҳри Парижи Фаронса баргузор шуд, номинатсияи “Фалак” мавриди баррасӣ қарор гирифта, расман ба Феҳристи репрезентативии ЮНЕСКО ворид гардид.

Оҳангарӣ яке аз ҳунарҳои суннатии тоҷикон мебошад ва аз қадимулайём халқи тоҷик ба маҳсулоти ин навъи ҳунармандӣ ниёз доранд. Зеро ҳаёти мардуми деҳотро бе асбобҳои бел, каланд, табар, теша, дос, болға, корд, гулмех, наъл ва ба ин монандро тасаввур кардан ғайриимкон аст. Метавон гуфт ки зиёда аз 100 номгӯи ашёҳо ва асбобҳо аз ҷониби оҳангарон омода карда мешавад.Шахсе, ки ин навъи ҳунарро ба худ касб намудааст, оҳангар мегӯянд.

Рӯзи 23-юми ноябри соли 2021 дар Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот бахшида ба Рӯзи Парчами миллӣ мизи мудаввар таҳти унвони «Парчам – рамзи ҳувияти миллӣ ва ватандӯстӣ» баргузор гардид. Ҳамоиш таҳти раёсати директори муассиса, номзади илмҳои филологӣ Дилшод Раҳимӣ оғоз шуд.

Рӯзи 17-уми ноябри соли 2021 баъд аз бемории начандон тӯлонӣ, қалби китобшинос, мудири шуъбаи фаъолияти китобдории Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот, Каримов Маҳмадшариф Мусоевич дар синни 64 солагӣ аз тапидан боз монд.

Таҳти чунин унвон рӯзи 16 ноябри соли 2021 ба ифтихори Рӯзи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот бо иштироки ходимони пажӯҳишгоҳ ва намояндагони воситаҳои ахбори омма мизи мудаввар  баргузор гардид. Мизи мудаввар бо сухани ифтитоҳии директори ПИТФИ номзади илмҳои филологӣ Д.Раҳимӣ оғоз гардид.

Бузургони илму адаби тоҷик устодро «чароғи рӯзгор»-у «машъали хирад» ва «махзани маърифат»-у «ояндасози миллат» номидаанд. Дар ин боб фармудаанд:

Дар Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот рӯзи 5-уми ноябри соли 2021 мизи мудаввар дар мавзӯи «Нақши Конститутсия дар ташаккули низоми қонунгузории соҳаи фарҳанг» баргузор шуд. Мизи мудаввар бо сухани ифтитоҳии муовини директори ПИТФИ номзади илмҳои педагогӣ Ш.Комилзода оғоз гардид.

Санаи 05-уми ноябри соли 2021 дар Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилооти Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон бахшида ба ҷашни бузургдошти Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон мизи мудаввар дар мавзӯи «Аҳаммияти Конститутсия дар ташаккули низоми қонунгузории соҳаи фарҳанг» баргузор мегардад.

Бебаҳоӣ ё баҳои оламӣ,

Мову манро, эй забони модарӣ.

Ман бар онам, ки набуду нест, нест,

Аз ту шевотар забони дигаре.

تاجیک و چستی همیباید شعار

Ворухи ворӯйу кӯҳи Панҷшер

Ҳам шимолу ҳам ҷануби Тоҷик аст,

Бар алайҳи қисмати носозгор,

Ҳам тулуъу ҳам ғуруби тоҷик аст.

وارخ وارویو کوه پنجشیر

هم شمال و هم جنوب تاجیک است

Бо чунин унвон рӯзи 05-уми октябри соли 2021 дар Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилооти Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамоиши тантанавӣ бахшида ба Рӯзӣ забон баргузор гардид.

Аз давраҳои пеш дар байни мардуми тоҷик дар хусуси тарзи либоспӯшӣ ақидаҳои гуногун вуҷуд дошт. Як қисми одамон мегӯянд, ки инсон бояд рафтору кирдор, хулқу атвор, хислатҳои нек дошта бошад. Гурӯҳи дигар мегӯянд, ки зебдиҳандаи тамоми чиз барои инсон, либос аст.

Рӯзи 14-уми сентябри соли 2021 дар Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилооти Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон бахшида ба 30-солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон конференсияи илмӣ-назариявӣ таҳти унвони «Пешрафт, мушкилот ва дурнамои ҳунармандӣ дар Тоҷикистон» баргузор гардид. Ҳамоиши илмӣ бо намоиши аксҳои ҳунармандон аз минтақаҳои мухталифи кишвар ва ҷараёни фаъолияти онҳо шурӯъ шуд.

Истиқлол ҳамчун падидаи иҷтимоию сиёсӣ неъматест, ки ба ҷумҳурии нозанинамон 30 сол қабл муяссар гашт. Истиқлол  – озодии инсон, озодии ҷамъият ва озодии миллат мебошад, ки пояҳои давлатдорӣ ва худшиносию худогоҳии миллиро устувор намуда, шуҳрати кишвари моро дар арасаи байналмиллалӣ боло бурд. Сӣ соли даврони соҳибистиқлолии мо, пешрафти сиёсати хориҷию дохилӣ, рушду нумӯи ҳамаи соҳаҳои хоҷагии халқ маҳз ба роҳбарии оқилона ва ғамхоронаи...

Бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар арафаи ҷашни 30-солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон директори Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот Раҳимӣ  Дилшод Камолзода бо медали "Хизмати шоиста" сарфароз гардонида шуданд. Воқеан устод Раҳимӣ Дилшод шахсияти арзанда ва олими пуркор мебошанд, ки дар муаррифии фарҳанги миллати тоҷик дар арсаи байналмилалӣ саҳми назаррас доранд.
 

Мусобиқа ва бозиҳои варзишии анъанавӣ як бахши мероси фарҳанги ғайримоддӣ мебошанд, ки бештар дар байни насли ҷавон роиҷ ҳастанд.  Аз замонҳои пеш ҷавонписарони тоҷик бештар ба бозиҳое, ки мардонагӣ, шуҷоат ва матонатро тарбият мекунанд,  машғул мешуданд. Ба таври мисол навъҳои варзиши суннатии гуштингирӣ, бузкашӣ, аспдавонӣ, расанкашӣ, чавгонбозӣ, пиёдапойгаҳ ва монанди инҳо намудҳои варзиши писандидаи ҷавонон буда, то кунун маъмул мебошанд. Яке аз анвои варзиши суннатӣ бузкашӣ ба шумор меравад, ки одатан дар фаслҳои...

Дар вожаномаи Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ калимаи «Истиқлолият» ба маънои «мустақилӣ,  соҳибихтиёрӣ;  озодӣ  ва  комилҳуқуқии  кишвар  дар идораи сиёсию иқтисодӣ ва фарҳангии худ» тавсиф шудааст. Ба ин манзур «Истиқлолият» моҳияти дар арсаи ҷаҳонӣ эътироф гардидани низоми давлатдории миллӣ ва роҳандозии мустақилонаи сиёсати иқтисодиву иҷтимоӣ ва илмиву фарҳангии мамлакатро ифода мекунад. Дар ин робита бештари масоили марбут ба истиқлолият ва истиқлолиятшиносӣ ифодаи расмии худро дар асару мақолаҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон пайдо кардаанд.

Дар фарҳанги мардуми тоҷик аз қадимулайём об мавқеи хоса дошта, ниёгони мо дар ҳама давру замон чун дигар унсурҳои муқаддас онро гиромӣ медоштанд. Табиист, ки ҳаёти инсонро бидуни об тасаввур кардан ғайриимкон аст. Бинобар ин ҳанӯз аз замонҳои қадим мардум кушиш ба харҷ медоданд, ки барои истиқомат бештар мавзеъҳои серобро интихоб намоянд.

«Мову шумо бояд наслҳои имрӯзу фардои миллатро аз ин мероси бузурги аҷдодӣ огоҳ созем, дар замири онҳо эҳсоси ифтихор аз давлатдорӣ, қадру қимати давлати мустақили миллӣ, ватандӯстиву ватанпарастӣ, шинохтани қадри гузаштагони хирадманди худро тарбия намоем».

Эмомалӣ Раҳмон     

             Рӯзи 29-уми июни соли 2021 дар Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот маҳфили рӯнамоии китоби «Ҳамсози дарё (ёдномаи олим ва сарояндаи маъруф Абӯбакр Зубайдӣ)» баргузор гардид. Маҳфилро директори Пажӯҳишгоҳ, номзади илмҳои филологӣ Дилшод Раҳимӣ ҳусни оғоз бахшид. Дар ин маҳфил меҳмонон аз Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон, Филармонияи давлатии Тоҷикистон ба номи А.Ҷӯраев, Донишкадаи давлатии фарҳанг ва саъати Тоҷикистон ба номи М.Турсунзода ва наздикону пайвандони марҳум Абӯбакр Зубайдӣ ҳузур доштанд.

Пас аз  Созишномаи истиқрори сулҳ (1997) ҳукумати тозатаъсис ва камтиҷрабибаи мо, ки хатари нестшавӣ таҳдидаш мекард, рӯ ба пешравӣ ниҳод. Аз ҳамин вақт сар карда, дар адабиёти мо инъикосу тараннуми Истиқлолият ва Ваҳдати миллӣ мақоми хосае пайдо кард. Тӯли солҳои аввал мақсад аз инъикосу тараннуми ин дастовардҳо бедор кардани завқи эстетикии...

Ваҳдати миллӣ, моҳият ва арзиши он барои мо – тоҷикон қутбнамое аст, ки дар заминаи он мо ба марҳилаҳои нави барқарорсозӣ, пешрафту тараққиёт ва ободонии Ватани   азизамон рӯ меоварем. Мо, халқи тоҷик, ки ҳамасола рӯзи 27 июнро ҳамчун Рӯзи Ваҳдати миллӣ таҷлил мекунем, нақши ин санаи фархундаи таърихӣ дар мустаҳкам шудани пояҳои Истиқлолияти кишварамон хеле барҷаста мебошад. Зиёда аз ин, нақши Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар сулҳу ваҳдати имрӯзи мо ниҳоят бузург ва беҳамто аст. Мо, ҳамагон шоҳид ҳастем, ки аз соли 1992, вақте ки дар иҷлосияи таърихию...

Дар замони соҳибистиқлолии кишвари мо тараннуми сулҳу ваҳдат, тантанаи ҷашнҳои таърихиву миллӣ, тарғиби арзишҳои фарҳангиву адабӣ, ҳифзи муҳити зист ва амсоли ин аз мавзӯъҳои мубрам маҳсуб меёбанд. Инъикос ва тараннуми ин мавзӯъҳо дар фазои иттилоотӣ ва фарҳангиву адабии кишвар рӯҳияи инсондӯстӣ, меҳанпарастӣ, бунёдкорӣ ва созандагиро тақвият мебахшанд. Миёни ин мавзӯъҳо сулҳ ва ваҳдати миллӣ арзиш ва мақоми баландтар дорад, зеро пешравии ҷомеа,...

Рӯзи 19-уми июни соли 2021 баъд аз бемории начандон тӯлонӣ, қалби муовини Вазири фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон Абдураҳимзода Қурбоналӣ Бозор аз тапидан боз монд. Абдураҳимзода Қурбоналӣ Бозор 20 ноябри соли 1964 дар деҳаи Қуштеппаи ноҳияи Ленин (ҳоло ноҳияи Рӯдакӣ) ба дунё омадааст. Пас аз хатми мактаби миёна соли 1982 ба факултаи китобдории Донишкадаи давлатии санъати Тоҷикистон ба номи М. Турсунзода дохил мешавад. Ӯ хатмкардаи факултаи китобдории Донишкадаи давлатии санъати Тоҷикистон ба номи М. Турсунзода ва ...

24 сол пеш дар шаҳри Маскав мӯҳтарам Эмомалӣ Раҳмон – Асосгузори сулҳу Ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Саид Абдуллоҳи Нурӣ, раҳбари Иттиҳоди нерӯҳои мухолифини тоҷик, ки он 27 июни соли 1997 дар шаҳри Маскав баъди 8 даври гуфушуниди (с.1994-1997) байни тоҷикон (байни Ҳукумати ҷумҳурӣ ва тарафи мухолифин), ба имзо расид.

Як гули мақсуд дар ин бӯстон,

Чида нашуд бе мадади дӯстон.      

                                                  *******           Саъдии Шерозӣ

Ноҳияи Мурғоб яке аз минтақаҳои баландтарини ҷумҳурӣ маҳсуб ёфта, зиндагии мардуми ин ноҳия нисбат ба дигар шаҳру ноҳияҳои кишвар аз чанд ҷиҳат ба куллӣ фарқ мекунад. Дар натиҷаи экспедитсияи мардумшиносӣ хуб мушоҳида гардид, ки шароитҳои номуносиб дар ин минтақа таъсири худро расонидааст.

Истифодаи касбу ҳунар яке аз омилҳои рӯзгузаронии мардум ба шумор рафта,  дар гузашта ва имрӯз вобаста ба талабот маҳсулоти онҳо мавриди истифода қарор мегиранд. Дар иртибот ба давру замон, талабот ва шароити зисти мардум баъзе ҳунарҳо аз байн рафта, баъзеи онҳо ҳанӯз ҳам дар минтақаҳои кӯҳистон мушоҳида мешаванд.

Имрӯзҳо бо пайдо гардидани техника ва технологияи муосир ҳанӯз ҳам мардум аз маҳсулоти ҳунарҳои дастӣ дар кору зиндагии рӯзмарраи худ васеъ истифода мебаранд, ки омили асосии ин падида талабот ва ниёзи мардум мебошад. Барои мисол метавон гуфт ки касбу ҳунарҳои оҳангарӣ, табақтарошӣ, гаҳворасозӣ, сандуқсозӣ, бофандагӣ, созтарошӣ, танӯрсозӣ ва амсоли инҳо ҳанӯз ҳам фаъол буда, мардум аз маҳсулоти  сохтаи онҳо ба пуррагӣ истифода мекунанд. Ин омил метавонад барои...

Ҳунармандӣ бахши муҳими фаъолияти инсон дар ҳаёт ба ҳисоб меравад. Рӯзгор аз домани пурганҷи дасти ҳунарманд саршори рангорангӣ  мегардад. Ҳунар гавҳари гаронбаҳо аст, ки шахсро соҳибиззат намуда, шабеҳ ба дарахти серҳосиле мегардонад ва инсонҳо аз меваҳои он баҳравар мегарданд.  Дар шаҳру навоҳиҳои ҷумҳурӣ  як қатор одамон ба ҳунармандӣ сару кор дошта, зиндагии худро бештар бо ҳамин роҳ пеш мебаранд. Ҷанбаи даромади бошандагони деҳаҳо...

Рӯзи 7-уми майи соли 2021 дар маҷлисгоҳи Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот ба муносибати 76-солагии рӯзи ғалаба музи мудаввар баргузор гардид. Ҳамоишро директори ПИТФИ номзади илмҳои филологӣ, Дилшод Раҳимӣ ҳусни оғоз бахшид. Зимни суханронии хеш ӯ таъкид намуд, ки ғалабаи ҶБВ на танҳо зафари мардуми рус, балки ғалабаи тамоми халқҳои собиқ иттиҳоди шӯравӣ аст. Аз ҷумла мардуми тоҷик дар ғалабаи ҶБВ бар фашизм хидматҳои арзанда кардаанд. Ҳазорҳо нафар фарзандони далеру шуҷои Ватан дар роҳи ин мубориза ҷони хешро...

Ҷашну маросим бо навъҳои гуногунаш як ҷузъи муҳими фарҳанги ғайримоддии халқи тоҷик маҳсуб меёбад. Мардуми тоҷик дар замонҳои қадим низ ҷашну маросим ва анъанаву суннатҳои неки ниёгонро аз нестшавӣ эмин дошта, онро то ба насли имрӯз интиқол додаанд. Бояд гуфт, ки ҷашну маросимҳои тоҷикон дорои ҷиҳатҳои фарҳангӣ, иҷтимоӣ, тарбиявию ахлоқӣ буда, иддае аз онҳо шахсро дар рӯҳияи хештаншиносӣ тарбия мекунанд. Яке аз хусусиятҳои аслии ҷашну  маросимҳо, ки то замони мо расидаанд, ин ҷанбаҳои тарбиявӣ доштани онҳо дониста мешавад....

Омӯзиши вазъи фаъолияти шахсони ҳунарманд дар ин шаҳру навоҳии ҷумҳурӣ барои эҳёву муаррифӣ намудани намунаҳои фарҳанги ғайримоддии халқи тоҷик ва рушди он мусоидат мекунад. Зеро ба ин восита мо метавонем ҳунармандони асилро, ки тӯли солҳои зиёд дар як кунҷи деҳе ё шаҳраке бо ҳунари аҷдодии хеш машғуланд, муаррифӣ намоем ва аз боби фаъолият ва натиҷаи маҳсули дасти эшон чанд сухан гуфта бошем. Хушбахтона, баъди эълон гардидани соли 2018 ҳамчун «Соли рушди сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумӣ» ва дар идомаи он эълон намудани солҳои...

Рӯзи 4-уми майи соли равон дар толори Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилооти Вазорати фарҳанги ҶТ маҳфили навбатии «Гулбоғи адаб», таҳти унвони «Мирзо Турсунзода муаррифи адабиёт ва фарҳанги миллӣ» бахшида ба 110 - солагии шоири шаҳир, Қаҳрамони Тоҷикистон, Мирзо Турсунзода баргузор гардид.

Рӯзи 29-уми апрели соли 2021 баъд аз бемории начандон тӯлонӣ, қалби санъатшинос ва хореографи тоҷик, ходими пешбари илмии Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот, Аълочии фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон, Қличева Назокат Аминовна дар синни 70 солагӣ аз тапидан боз монд.

Андешаҳои созандаи Пешвои миллат омили пешбаранда ва такмилдиҳандаи давлати миллии тоҷикон буда, аз марҳилаҳои аввали соҳибистиқлолии кишвар то имрӯз дар тамоми соҳаҳои ҳаёти ҷомеа, бахусус фарҳанг таваҷҷуҳи хосса зоҳир менамоянд. Бо ташаббусу талошҳои пай дар пай баҳри эҳё ва ба арсаи ҷаҳонӣ муаррифӣ намудани арзишҳои фарҳангӣ ва муқаддасоти миллӣ Сарвари давлат нақши муассир доранд.

Китоб манбаи илму дониш, сарчашмаи дарёи ақл, махзани фарҳанги миллӣ, пояи тамаддуни ҷаҳони мутамаддин, хосса ойи­наи ҳаёт ва калиди дари ганҷи сухан аст. Бо ҳамин далел шоири бузурги форсу тоҷик Абдураҳмони Ҷомӣ китобро «аниси кунҷи танҳоӣ»-ву «фvpўғи субҳи доноӣ» номидааст:

6-уми апрели соли равон соати 10:00 дар маҷлисгоҳи Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилооти Вазорати фарҳанги Ҷ.Т. маҳфили «Гулбоғи адаб», таҳти унвони «Андешаҳои инсонпарваронаи Мавлоно Ҷалолуддини Балхӣ», баргузор шуд. Дар маҳфил роҳбарият, ходимони илмии Пажӯҳишгоҳ ва ҳаводорону дилбохтагони каломи бадеъ аз дигар муассисаву корхонаҳои тобеи Вазорати фарҳанги Ҷ. Т ширкат варзиданд.

Дар Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот рӯзи 19-уми марти соли 2021 мизи мудаввар дар мавзӯи «Наврӯз – ҷашни навгонии одаму олам» баргузор гардид. Онро бо сухани ифтитоҳӣ директори ПИТФИ Дилшод Раҳимӣ оғоз карда, аҳли нишастро ба муносибати ҷашни байналмилалии Наврӯз шодбош гуфт.

Ҳамзамон Раҳимӣ Д. дар мавзӯи “Наврӯз – рамзи навгонӣ ва эътидол” сухан ронда, фикру мулоҳизаҳои хешро вобаста ба фалсафаи таҷлил, навгонӣ ва рамзҳои

Мардуми тоҷик дар баробари ҳунарманд будан, нисбати санъату фарҳанг низ бетаваҷчуҳ нестанд. Аз қадимулайём бо садои асбобҳои гуногуни мусиқӣ, ки дастранҷи худи эшон аст, мерақсиданд, суруд замзама мекарданд ва орзуву ормон, дарду алами ғарибиву нобасомониҳои рӯзгорашонро бо асбоби сохтаашон ҷур намуда, месароиданд. Ба ин далел дар хонадони мардуми тоҷик намунаи ин ё он сози мусиқиро дучор омадан як чизи муқаррарӣ аст. Дар сохтани асбобҳои мусиқии халқӣ ҳам занон ва ҳам мардон ҷалб гардидаанд. Вале аз ҷониби занон танҳо ...

Тарбияи дурусти насли наврас дар шароити кунунӣ аз самтҳои муҳими давлат ба ҳисоб меравад. Пояи мустаҳками давлатдориро маҳз дар чеҳраи ҷавононибоору номус, меҳнатдӯсту қавиирода, зираку доно ва аз ҷиҳати ҷисмонӣобутобёфтаю солим пайдо кардан мумкин аст. Феълан дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ғамхории давлат нисбати насли наврас ва дуруст ба камол расондани онҳо хуб ба роҳ монда шудааст. Пеш аз ҳама барои ҷисман обутоб ёфтан, солиму бардам нигоҳ доштан ва бамашғулиятҳои шавқовар ҷалб намудани кӯдакон корро аз оила ва боғчаю муасиссаҳои

Дар мақола роҷеъ ба таърихи пайдоиш ва фаъолияти Сирки давлатии Тоҷикистон дар замони Шӯравӣ ва даврони соҳибистиқлолӣ сухан меравад. Дар оғози мақола таърихи сирки тоҷик мухтасаран баррасӣ гардида, нақши муассири ин намуди санъат дар тарбияи ҳисси зебоипарастиву фарҳангдӯстии насли ҷавон ва боло бурдани маърифати ҷомеа нишон дода шудааст. Идомаи баҳси мақоларо масъалаҳои рушди санъати сирк дар Тоҷикистони соҳибистиқлол дар алоқамандӣ бо пешрафту тараққии соҳаҳои дигари ҳаёти ҷомеа...

Санаи 17-уми феврали соли равон бо ибтикори Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот дар толори Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон конференсияи илмӣ-назариявӣ дар мавзӯи “Паёми Пешвои миллат роҳнамои аҳли фарҳанг” баргузор шуд.  Конференсия бо сухани ифтитоҳии муовини Вазири фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон Қ. Абдураҳимзода оғоз гардид. Ӯ дар суханрониаш қайд кард, ки дар Паёми имсола, Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои  миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба бузургдошти фарҳанги миллӣ, аз ҷумла...

Оши угрои қайладор яке, аз таомҳои маъмулии мардуми Панҷакент ба ҳисоб рафта, новобаста аз фасли сол ин таомро тез-тез омода мекунанд. Угрои қайладор таоми хеле серғизо буда, маҳз бо гӯшти қайла омода карда мешавад. Модарон ин таомро дар ҳама деҳаҳои шаҳри Панҷакент тайёр мекардаанд. Икромова Шарофат аз зумраи бонувони ҳунарманди панҷакентӣ буда, зимни мусоҳиба ӯ ба мо тарзи тайёр кардани оши угрои қайладорро нақл кард. «Агар барои як оилаи иборат аз  7-8, нафар ин навъи угроро пухтанӣ бошем, бояд миқдори маҳсулоти зарурӣ муайян карда шавад.

Бо чунин унвон рӯзи 28.01.2021 дар толори Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамоиши рӯнамои китобҳои тозанашри Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот бахшида ба ҷашни Сада баргузор гардид. Дар ин ҳамоиш китобҳои “Тиргон ­– ҷашни об”, “Меҳргон – ҷашни баракату фаровонӣ” ва “Сада – ҷашни гармию нур” – и  мардумшинос, директори ПИТФИ, номзади илмҳои филологӣ Дилшод Раҳимӣ муаррифӣ гардиданд.

Дар қатори ҷашнҳои Наврӯз, Меҳргон ва Тиргон ниёгони мо ҷашни бошукӯҳи дигаре бо номи Сада доштанд, ки дар меҳвари он оташ қарор доштааст. Яъне ҷашни Сада ба хоири гиромидошти оташ ҳамчун неъмати бузурги табиат таҷлил мегардид. Аз ҷониби дигар ҷашнҳои аҷдодии мо дар заминаи хушку холӣ бунёд нагардида, ҳар кадоме дар давраи муайян ва пайвастагие ба табиату кайҳон доштаанд. Агар ҷашни Наврӯз дар фасли баҳор ва бо мақсади оғози кишту кор ва мавсими эҳёи табиат баргузор шавад, ҷашни Меҳргон дар фасли поиз ва ба хотири ҷамъбаст ва гирдоварии заҳмати...

Устодон, ҳамкорон ва  шогирдони азиз!

Шумо ва дар шахси Шумо аҳли хонаводаатон ва кулли мардуми шарифи Тоҷикистонро ба муносибати фарорасии Соли нави мелодии 2021 самимона табрику таҳният гуфта, бароятон тандурустӣ, саодати рӯзгор ва комёбиҳои нав ба нав дар корҳои илмӣ-эҷодӣ, ҷамъиятӣ, давлатӣ ва шахсиятон  орзу менамоям...

Дастури умумибиблиографии «Тақвими ҷашн ва санаҳои муҳими фарҳангу ҳунар ва матбуоти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2021» ба муштариён имкон медиҳад, ки роҷеъ ба осору зиндагиномаи чеҳраҳои фарҳангу ҳунар ва матбуоти кишвар маводи заруриро пайдо намоянд. Дар «Тақвим…» ахбори воқеаҳои соли 2021 ва очеркҳо бахшида ба шахсиятҳои шинохтаи фарҳангу ҳунар, матбуот ва ҷашну санаҳои муҳими таърихиву фарҳангии ҷумҳурӣ пешниҳод шудаанд. Ахбори воқеаҳои дастур нисбат ба солҳои қаблӣ комилтар буда, фарогири ҳама ҷабҳаҳои фарҳангу ҳунар ва матбуот мебошад.

Фарҳанг ҷанбаи мустаҳкам ва бою ғанӣ барои таърихи инсоният ба шумор меравад. Табиист, ки дар симои ҳар як шахс фарҳанги ӯро дидан мумкин аст. Дар шароити кунунӣ шахсият ва миллати касро вобаста ба рафтору гуфтор ва амалҳои фарҳангиаш муайян кардан мумкин аст. Аз рӯи ном муайян кардан мумкин аст, ки Мастчоҳи Кӯҳӣ яке аз ноҳияҳои кӯҳии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба шумор меравад. Аз рӯи мушоҳидаҳо то солҳои наздик ин ноҳия роҳҳои душворгузар дошта, рафтуомад ба маркази вилоят ва ҳатто ҷумҳурӣ нисбати дигар минтақаҳо камтар ба назар мерасид.

Тоҷикон аз қадим зиндагии худро бидуни  касбу ҳунар тасаввур карда наметавонистанд. Истифодаи он дар байни мардум яке аз  василаҳои таъмини хароҷоти  рӯзгор буда, ҳанӯз ҳам талабот ба маҳсулоти ҳунармандӣ мавҷуд аст. Имрӯзҳо низ касбу ҳунарҳои мардумӣ мавқеи худро гум накарда, рӯз аз рӯз рушд карда истодааст. Равнақу ривоҷ ёфтани ҳунарҳои мардумиро дар кишвар метавон мусоидати аввалиндараҷаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон арзёбӣ намуд, шурӯъ аз соли 2018 то соли 2021 бо ташаббуси Пешвои муаззами миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ...

Санаи 23-юми ноябри соли 2020 дар Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот бахшида ба Рӯзи Парчами миллӣ мизи мудаввар дар мавзӯи «Парчам – рамзи худшиносии миллӣ» баргузор гардид.Мизи мудавварро директори ПИТФИ номзади илмҳои филологӣ Д.Раҳимӣ бо сухани ифтитоҳӣ оғоз намуда, ҳозиринро ба муносибати рӯзи Парчам муборакбод гуфт. Инчунин қайд намуд, ки истиқлолияти давлатиро бидуни рамзҳои давлатӣ тасаввур кардан ғайриимкон аст. Маҳз истиқлолият боис гардид, ки рамзҳои давлатӣ бознигарӣ шаванд.

Санаи 16-уми ноябри соли ҷорӣ дар Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот мизи мудаввар дар мавзӯи “Саҳми Пешвои миллат дар рушди фарҳанги миллӣ” баргузор гардид. Дар ин чорабинӣ А.Аминов – муовини директор оид ба корҳои илмӣ, Ш.Комилзода – муовини директор оид ба корҳои методӣ, мудирони шуъбаю бахш ва ходимони илмии пажӯҳишгоҳ иштирок карданд.

Мизи мудаввар бо сухани ифтитоҳии муовини директори ПИТФИ номзади илмҳои

Аз замонҳои қадим то кунун миёни мардуми тоҷик нон яке аз бузургтарин анвои хўрдании рўйи хон ба ҳисоб меравад. Нисбат ба дигар халқу миллатҳо дар фарҳанги тоҷикон нон ҷойгоҳи хосса дошта, эҳтиром нисбат ба он хеле зиёд аст. Ҷои шубҳа нест, ки мардуми мо нонро баробари дигар муқаддасоти динӣ дониставу дар бораи он нақлу ривоятҳои фаровоне офаридаанд. Дар такя ба бовару ақида ва мақолу зарбулмасалҳои халқӣ, куҳансолон насли наврасро тарбият намуда, ба ин васила ҳурмату эҳтироми онҳоро нисбат ба нон ҳамчун хўрдании муқаддас талқин менамоянд.

6-уми ноябри соли ҷорӣ мардуми Тоҷикистон 26-умин солгарди Конститутсияи давлати соҳибистиқлоли Тоҷикистонро ҷашн мегиранд. Бо дарназардошти ин, ки тоҷикон чандин садсола давлати мустақили миллӣ надоштанд, инчунин як қисмати таърихи начандон дури мо дар доираи низоми давлатдории умумишӯравӣ ҷараён гирифта буд, 26-солагии Конститутсия барои мо ҳамчун ҷашни шаклгирии давлатдории миллӣ ва таҳкими амнияту суботи сиёсиву иҷтимоии Тоҷикистон аҳамият ва шукӯҳи хоса дорад. Дар давоми ин солҳо миллати сарбаланди тоҷик ҳамчун баёнгари соҳибихтиёрӣ...

Китоб як рукни муҳими тамаддуни башарӣ ва ҷузъи ҷудонопазири зиндагии инсон  аст. Аз ин ҷост, ки мардуми олам бо арзи эҳтиром ба ганҷинаи маънавии ниёгон китобҳоро дар хазинаҳои миллии хеш нигоҳдорӣ мекунанд, то ин ки наслҳои имрӯза ва оянда аз онҳо барои рушду камолоти маънавии худ истифода баранд.

Эмомалӣ Раҳмон

Санаи 18 октябри соли ҷорӣ дар боғи фарҳангӣ-фароғатии ба номи  Фирдавсии шаҳри Душанбе ҷашни Меҳргон баргузор гардид. Дар ҷашни мазкур намояндагони табақаҳои гуногун, деҳконону кишоварзон, косибону ҳунармандон, санъаткорон ва умуман аҳли фарҳанг аз шаҳру навоии кишвар, махсусан аз ноҳияҳои тобеи марказ иштирок намуда,  намоиши маҳсулоти кишоварзӣ аз қабили сабзавот, полезӣ, меваҷот, ғаладонагӣ, техникаи кишоварзӣ, иқтибосҳо аз суханрониҳои Ҷаноби Олӣ Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҷашни Меҳргон, шеърҳо аз осори шоирони классику муосир дар шакли овеза  ва банерҳо овезон гардида буд. Ҳанӯз аз субҳи барвақт боғи мазкур идгоҳи ҳақиқиро мемонд.

Ҷашни Меҳргон дар қатори Наврӯзу Сада ва Тиргон аз куҳантарин ҷашнҳои мардумони эронитабор ба шумор меравад. Ин ҷашн дар рӯзи 16-уми моҳи меҳр, ки он рӯзро низ меҳр меномиданд, баргузор мегардад, ки мутобиқ ба 8-уми октябри тақвими григорианӣ мебошад. Яъне дар солшумории ниёкони мо ҳар рӯз номи махсусе дошт, ки 12-тои онҳо бо номи моҳҳо айнан як хел буданд ва ҳар вақте ки номи моҳу рӯз ба ҳам мувофиқ меомаданд, аз тарафи мардум ҷашн гирифта мешуд.

Дар Пажӯҳишгоҳи илмӣ тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот бахшида ба рӯзи забон мизи мудаввар дар мавзӯи  «Забон–рукни асосии худшиносии миллӣ» баргузор гардид.  Сухани ифтитоҳиро директори пажӯҳишгоҳ номзади илмҳои филологӣ, Дилшод Раҳимӣ оғоз намуда,  ҳамагонро ба муносибати рӯзи забон табрик гуфт. Номбурд зимни суханрониаш зикр кард, ки забон ҳамчун нахустунсури ваҳдати миллӣ, сарвати бебаҳои фарҳангӣ, шиносномаест, ки дар ҷаҳон миллатҳоро пеш аз ҳама ба воситаи он мешиносанд. 

Чи тавре, ки дар сарчашмаҳо омадааст мардуми тоҷик фарҳанги бою ғанӣ дорад. Тўли асрҳо бисёр ҷанбаҳои фарҳангӣ зери таъсири урфу одатҳои дигар қавмҳо ранги дигар гирифтаанд. Аммо тибқи мушоҳидаҳои ноҳияҳои дурдасти кишвар урфу одатҳо камтар зери таъсир мондаанд. Дар муқоиса бо дигар бахшҳои фарҳанг таомҳои миллӣ ва маҳаллӣ қариб ки шаклашонро иваз накардаанд

Рўзи 9-уми сентябри соли 2020 баъд аз бемории начандон тўлонӣ, қалби сармуҳосиби Пажўҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот, Аълочии фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон, Бобоҷонов Маҳмуд аз тапидан боз монд.

Тибқи супориши Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Паёмашон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 26 декабри соли 2019 чопи китоби «Тоҷикон»-и аллома Бобоҷон Ғафуров аз тарафи чопхонаи «Нашриёти муосир» оғоз шуда, нимаи дуюми моҳи сентябри соли равон тақсимоташ ба шаҳру ноҳияҳо шурӯъ мегардад.

Нашри китоби «Тоҷикон» ва дастрас кардани он ба ҳар як оилаи кишвар боз як иқдоми

Ҳамватанони азиз!

Ҳамаи шуморо ба ифтихори бисту нӯҳумин солгарди рӯйдоди бузурги таърихи навини кишварамон, яъне Рӯзи истиқлоли давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон самимона табрик мегӯям ва ба ҳар як сокини мамлакат рӯзгори ободу осуда, саодати зиндагӣ ва барору комёбӣ орзу менамоям. Бисту нӯҳ сол муқаддам мардуми мо ба истиқлоли давлатӣ ноил гардиданд ва ба эъмори давлати миллии худ шурӯъ карданд.

Ба истиқболи 29-умин солгарди Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар толори Пажўҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот бо иштироки васеи роҳбарият ва кормандони ПИТФИ, мизи мудаввар дар мавзўи “Рушди фарҳанги миллӣ дар даврони Истиқлолият”  баргузор гардид.

Аз  24 то 28 августи соли 2020 тавассути Интернет семинар-тренинги минтақавии маҷозӣ барои коршиносони Осиёи Марказӣ  баргузор гашт. Дар он, асосан, мутахассисони мероси фарҳанги ғайримоддӣ аз кишварҳои Осиёи Марказӣ  (Тоҷикистон, Ўзбекистон, Қирѓғизистон ва Қазоқистон) даъват шуда буданд. Аз Ҷумҳурии Тоҷикистон 4 нафар – Дилшод Раҳимӣ, директори Пажўҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот,

Урфу одат ва анъанаи қадимаро метавон  яке аз нишонаҳои  фарҳанги мардум номид.  Нишонаҳои пайдоиши ҳар як ҳунар, урф ва одатҳои суннатӣ бештар дар миёни мардумони кўҳистон боқӣ мондааст. Ба андешаи мардумшиносон баъзе анъанаю русум дар аксари навоҳии дурдаст каму беш ба таври аслиашон нигаҳдорӣ шудаанд. Бо пайдо гардидани намунаҳои ҳунарҳои суннатӣ инсон ба таърихи хеш боз ҳам наздиктар мешавад.

Омўзиши вазъи фаъолияти шахсони ҳунарманд дар ин шаҳру навоҳии ҷумҳурӣ барои эҳёву муаррифӣ намудани намунаҳои фарҳанги ғайримоддии халқи тоҷик ва рушди он мусоидат мекунад. Зеро ба ин восита мо метавонем ҳунармандони асилро, ки тўли солҳои зиёд дар як кунҷи деҳе ё шаҳраке бо ҳунари аҷдодии хеш машғуланд, муаррифӣ намоем ва аз боби фаъолият ва натиҷаи маҳсули дасти эшон чанд сухан гуфта бошем.

Хурокҳои милли тоҷикӣ аз қадимулайём маъруфу машҳур буда, бо таъму лаззати худ мақубли истеъмолкунандагон шудааст. Бисёр таомҳое ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дар минтақаҳои гуногуни Тоҷикистон тайёр карда мешаванд бо таъму лаззати худ ба иқлими маҳал мутобиқ мебошанд. Инчунин вуҷуд доштани сабзавот, меваҷот имконият медиҳанд, ки онҳо дар тайёр кардани таъомҳои лазиз мавриди истифода қарор гиранд.

Дар баробари навъҳои дигари санъати амалии Ӯзбекистон ҳунари гулдӯзӣ ё кашидадӯзӣ дорои таърихи қадима ва суннатҳои хос буда, то ба имрӯз дар марказҳои ҳунармандӣ ва деҳаҳо идома дорад. Ба ҳунари гулдӯзӣ асосан бонувон машғуланд. Ин навъи санъат бадеиёти рангорангро дар худ ҳифз карда, то кунун арзиши худро аз даст надодааст.

Jewelry Making is one of the ancient applied art and form of traditional craft of the Tajik people. According to archaeological data the earliest samples of jewelry belongs to the middle Bronze Age period. Of course the jewelry items id addition to being a piece of adornment have also been perceived to carry cosmological powers and protect the one who worn them.

One of the components that make every nation unique is that its own national cuisine. So, Uzbekistan is also a country with its unique and amazing national cuisine. A variety of Uzbek national dishes impresses with its unusual quantity and amazing taste. Everyone who has been in Uzbekistan, should know its famous national dishes

Дар Осиёи Миёна аз замонҳои хеле қадим, алалхусус дар шаҳрҳои тоҷикнишини он ҳунарҳои мардумӣ хеле рушд карда буданд. Ҳунармандон ва косибон бештар ба ҳунарҳои қолинбофӣ, чўбтарошӣ, кулолӣ, кандакорӣ, гаҷкорӣ, зарбофӣ, сўзанидўзӣ, тоқидўзӣ, заргарӣ, мисгарӣ ва ғайра машғул мешуданд. Чунин ҳунарҳо асосан дар шаҳрҳои калон ривоҷ ёфта буданд ва аз ин маҳсулот аҳли деҳа ҳам дар рўзгори худ истифода мебурданд. Маҳсулоти истеҳсолкардаи ин ҳунармандон ва косибон харидорони зиёде доштанд. Барои рақобатпазир шудани маҳсулот, ҳунармандон ва косибон кўшиш мекарданд, ки маҳсулоташон аз лиҳози сифат ва зебоӣ ҷолиб бошад.

30 июли соли 2020 дар Вазорати фарҳанги Xумҳурии Тоҷикистон мизи мудаввар дар мавзўи «Фарҳанг зидди таассуб ва ифротгароӣ» баргузор гардид, ки дар он филми мустанади “Хиёнат” ва таъсири он дар тарбияи ватандӯстии насли ҷавон мавриди баррасӣ қарор гирифт.

Аз сабабе, ки чанде пеш банда шакли вазнини бемории сироятии коронавирусро аз сар гузаронидам ва инчунин, аз сабабе, ки вақтҳои охир атрофи сабабҳои пайдоиш ва густариши ин беморӣ, арзёбии тадбирҳои давлатӣ дар пешгирии он ва тавонмандии низоми ҳифзи тандурустии кишвар маводи зиёд, аз ҷумла матлабҳои иғвогарона аз хориҷи кишвар ба нашр расидаанд ва манро чун табиб, ташкилотчии соҳаи тандурустӣ ва педагог бетараф намонданд, зарур донистам, ки андешаҳои худро дар ин мавзўъҳо пешкаш намоям.

Мотивацией к написанию данной статьи послужила прежде всего перенесенной мною тяжелая форма коронавирусной инфекции и появившиеся вокруг этой проблемы разные интерпретации его появления, распространения, оценка мер государственного характера, дееспособность системы здравоохранения стран и провокационные вбросы из-за рубежа, которые меня врача, организатора здравоохранения и педагога не оставили равнодушным.

The motivation for writing this article was primarily a severe form of coronavirus infection that I had carried over and appeared around these problem different interpretations of its appearance, spread, and assessment of measures of state character, the capacity of the health care system of countries and provocative stuffing from abroad, which did not leave me  a doctor, health care organizer and an educator indifferent.

Шаҳри Исфара барҳақ гўшаи афсонавии Тоҷикистон маҳсуб мешавад. Ҳар касе ки боре аз табиати зебо, пазироии гарми сокинонаш баҳраманд мешавад, бо руҳу табъи болида боз орзуи дидани ин сарзамин мекунад. Фарзандонаш бошанд ҳамеша азму талош меварзанд, ки диёрашон боз ҳам ободтару зеботар гардад. Тули ҳазорсолаҳост, ки аз табиати афсунгари ин водии ҳамешабаҳор мардум ба ваҷд меомаданду ҳар мусофир орзуи дидани онро мекард.

Муассисаи давлатии таълимии «Донишкадаи давлатии фарҳанг ва санъати Тоҷикистон ба номи Мирзо Турсунзода» бо 27 донишгоҳу донишкадаи кишварҳои хориҷӣ, аз ҷумла Федератсияи Россия, Ҷумҳурии Мардумии Чин, Беларус, Украина, Озарбойҷон, Қазоқистон, Қирғизистон, Туркманистон, Ӯзбекистон, Ҷумҳурии Исломии Эрон, Ҷумҳурии Исломии Афғонистон ва Словакия шартномаҳои ҳамкорӣ ба имзо расонда, дар доираи онҳо ҳамкории илмӣ, таълимӣ ва эҷодиро самаранок идома медиҳад.

Лидер нации, Основатель мира и национального единства, Президент страны, уважаемый Эмомали Рахмон в своих ежегодных Посланиях Маджлиси Оли Республики Таджикистан, научных трудах, выступлениях и в ходе постоянных встреч с населением, общественностью, учеными, представителями интеллигенции, студентами и учащимися общеобразовательных школ отмечает, что обществом может руководить и развивать его только профессионал, ученый, образованный и просвещенный человек.

Дар ташаккули давлатдории миллӣ ва ҳифзу ҳимояи арзишҳои фарҳангию маънавии ҳар як халқу миллат нақши фарзандони бонангу номус ва содиқу ватандўсташ беназир мебошад. Гоҳҳо чунин сурат мегирад, ки рисолати бузурги давлатдорӣ ва ё тарғиби ғояҳои  ватандориро чунин фарзандони ҷонфидо бар дўши худ гирифта, содиқона ба халқу кишвараш хидмат менамояд ва ҳастии хешро ба ҳастии халқаш пайванд месозад.

Навгонии китобномаи мазкур аз лиҳози таҳияи дастурҳои библиографӣ дар  ҷилдҳои 1-7-ум дида мешавад, ки дар мавриди нашри матни як суханронӣ дар манбаъҳои гуногун: агар ҳамаи онҳо зери сарлавҳаи ягона нашр шуда бошанд, навиштаҷоти библиографӣ зери як тасвир бо нишон додани ҳамаи манбаъҳои интишорӣ номнавис шудааст, агар дар сурати бо сарлавҳои гуногун нашр шудани матни як суханронӣ, пас навиштаҷоти библиографӣ унвони ҳар як сарлавҳа дар алоҳидагӣ инъикос ёфтааст.

Расидан ба қадри истиқлолият ва давлатдории мустақилона, таҳкими сулҳу субот ва ваҳдати миллӣ, эҳсоси гарми ватандориву ватанпарастӣ, бедории маънавӣ, ифтихори миллӣ, пос доштани арзишҳои миллӣ ва рамзҳои давлатдорӣ – ҳама дар маҷмўъ, моро ба сўи бунёди ҷомеаи воқеан шаҳрвандӣ, пешрафти устувори иқтисодиву иҷтимоӣ ва татбиқи нақшаву ҳадафҳои тақдирсози стратегӣ мебаранд.

Зебогию тароват яке аз рукнҳои асосии ҷомеаи имрўза ба ҳисоб рафта, аз давраҳои қадим инсонҳо ба ҳамин чиз кўшишу талош кардаанд. Яке аз сабабҳои ба ҳунарҳои гуногун майл пайдо кардани башарият ҳам ба хотири оро додани хонаю дар ва тарзу шароити хуби зиндагӣ кардан мебошад. Шаҳри Истаравшани вилояти Суғд, яке аз марказҳои ободи ҳунармандон дар Тоҷикистон дониста шуда, ҳунар ва ҳунармандӣ дар ин мавзеъ хеле зиёд ба чашм мерасад.

Сегодня в эпоху небывалых темпов развития цивилизации, здравомыслящая часть человечества как никогда ранее взволнована состоянием планеты, глобальными проблемами экономики, экологии природы и человека.При осмыслении сложившейся ситуации неизменно высвечиваются глубинные культурологические вопросы. В итоге же все сводится к одной стержневой проблеме – необходимости восстановления духовности. Задумываясь о вечных ценностях, о будущем потомков, мы неизбежно обращаемся к прогрессивной мысли прошлого,

Санъати тасвирӣ яке аз намудҳои ҳунарҳои мардумӣ мебошад, ки ҳанўз бо ин кор одамони ибтидоӣ машғул буданд. Онҳо таассуроти худро дар девори ғорҳои калон, харсангҳо, иморатҳо, ибодатгоҳҳо қасрҳо, тасвир менамуданд. Нахустин асарҳое, ки одамони ибтидоӣ дар давраи палеолит ва неолит эҷод кардаанд бо номи «Тасвири ғорҳо» машҳур шудааст. Омўхтани санъати тасвирии ғорҳо ба археологи худомўзи испанӣ Марселино-Санс де Саутуола муяссар гашта,

Барои инъикос намудани фарҳанги миллӣ, на танҳо расму одатҳо, касбу ҳунарҳои мардумӣ, балки тамоми ҷузъиёти миллию маҳаллии ҳар як пеша нақш ва ҷойгоҳи худро дорад. Ба ҳама маълум аст, ки рўз то рўз мардуми дунё нисбат ба ҳунарҳои дастӣ таваҷҷуҳи хоса зоҳир намуда истодаанд. Дар аксарияти давлатҳои ҷаҳон ба ҳунармандони соҳибистеъдод диққати махсус дода, барои пешбурди фарҳангу тамаддуни миллӣ ва эҳёи ҳунарҳои асилу қадимии аҷдодиашон кўшиши бештареро ба харҷ медиҳанд.

Исторически сложившиеся сферы функционирования профессионального хореографического искусства тесно связаны с различными видами искусства и представляет художественную систему «Устод-шогирд», в которой каноны и нормы таджикского танца играют главную роль. Духовный мир таджикского танца раскрывается богатством музыкального мелоса и ритма, глубоким содержанием песни, изяществом  точного исполнения танцорами замысла хореографа.

Дар фарҳанги мардуми тоҷик аз қадимулайём об мавқеи хоса дошта, ниёгони мо дар ҳама давру замон чундигар унсурҳои муқаддас онро гиромӣ медоштанд. Табиист, ки ҳаёти инсонро бидуни об тасаввур кардан ғайриимкон аст. Бинобар ин ҳанўз аз замонҳои қадим мардум кушиш ба харҷ медоданд, ки барои истиқомат бештар мавзеъҳои серобро интихоб намоянд. Масалан, дар байни мардум нафаре гўяд, ки хона ё манзили нав харидааст, аввалин суоле, ки ба он шахс медиҳанд, «об дорад?» аст.

Тоҷикистон кишвари биҳиштосо ва мардуми он мардуми таҳаммулпазиру меҳмондӯст, ваҳдатгарову дорои маърифати баланди илмиву фарҳангӣ буда, таърихи ниёгони мо моломоли далелҳои мардонагиву шуҷоатнокӣ, озодихоҳиву ваҳдатофарӣ, муборизаи беамон зидди душманони дохиливу хориҷӣ ва ҳамеша дастгири ҳамдигар дар рӯзҳои душворӣ ҳаёти буда, ҳангоми пайдоиши хатаре ба миллат ва кишвар аз як гиребон сар мебароварданд, то ин ки адӯро бо ҳам несту нобуд созанд. Дар масири таърих тоҷикон бо ихтирооти илмиву амали ҳамеша ливои пешсафиро соҳиб будаву,

Тут яке аз бебаҳотарин меваҳои  табиат аст, ки  аз дарахт, барг ва меваи он мардум васеъ истифода мебаранд. Тут дарахти хазонрез буда, дар ҷумҳурӣ ду намуди он: тути сафед ва сиёҳ бештар маъмуланд. Шакли баргҳои тут гуногун буда, ҳар ду намуди он то 200-300 сол  умр мебинад. Меваи дарахти тут дарозрўя ва монанд ба «гушворак» аст. Тут аслан ба гурўҳи дарахтолни сертухм ва сершира шомил мешавад.

Дар ин лаҳзаҳои ҳассос, ки тоҷикону тоҷикистониён чун дигар қавму миллатҳои маскуни  рўйи олам бо зукоми «Коронавирус» ё ба истилоҳи дигар «Ковид - 19» рў ба рў шудаанд ва ин вабои асрро бо сабру таҳаммул пушти сар мекунанд, суханронии пурмуҳтавои Пешвои муаззами миллат Эмомалӣ Раҳмон бо роҳбарону кормандони соҳаи тандурустӣ айни муддао ва саривақтӣ буда, дар дили кулли ҳамватанон, шарораи умедро ба ояндаи равшану зиндагии пурсаодат меафрўзад. 

Таърих гувоҳ аст, ки мардуми тоҷик аз қадим дорои фарҳанги волою асил, маданияти баланд ва идроки хуби сиёсӣ будааст. Новобаста аз кучак будани сарзамин ва рў ба рў шудан бо муборизаҳои шадиди таърихӣ аз ҷониби душманонаш ҳамчун миллати соҳибтамаддун дар ягон давру замон мавқеи худро аз даст надодааст. Албатта дар такя ба донишу иродаи мардуми ватандўстамон итминони комил дорем, ки имрўз ва ҳатто дар оянда ҳам, ин миллат  бузургӣ ва устувории хешро аз даст нахоҳад дод.

Халқи тоҷик табиатан соҳиби хиради азалӣ ва фарҳанги ҷаҳонгир буда, дар тўли таърихи зиёда аз шашҳазорсолаи худ ба мушкилоти зиёде мувоҷеҳ гардида, фитрати азалии худро, ки бо сабру субот устувор аст, аз даст надодааст ва дар баробари ҳамагуна маҳрумиятҳо мондагору пирўз ва устувору побарҷо мондааст.

Вилояти Мухтори Кўҳистони Бадахшон нисбати дигар манотиқи ҷумҳурӣ аз ҷиҳати иқлим сардтар мебошад. Аз ин ҷо маълум мегардад, ки фарҳангу маданияти ин мавзеъ нисбати дигар манотиқи кишвар то андозае тафовут дорад. Аз ҷониби дигар ҳар як минтақаро аз рўи анъанаву фарҳангаш таҳлилу баррасӣ менамоянд.

Ҳунари занбўрпарварӣ дар қатори дигар касбу ҳунарҳои анъанавӣ дорои донишу таҷриба ва ҷузъиётҳои дигари фарҳангӣ мебошад. Он дар қатори ҳунарҳои кишоварзӣ ба монанди боғдорӣ, зироатпарварӣ, кирмакпарварӣ, чорводорӣ рушду инкишоф ёфтааст. Феълан ин ҳунар низ ҳамчун касабаи муқаддас дар доираи донишу фаҳмиш ва ҳатто ривоятҳои динӣ тараққӣ намуда истодааст.

Рўзи 6 майи соли 2020 нависанда, адабиётшинос ва фарҳангшиноси тоҷик Ҳасани Муҳаммадӣ дар синни ҳаштодсолагӣ аз олам чашм пўшид. Яке аз шахсони соҳибмаърифате буд, ки дар риштаҳои адабиёт, фарҳангшиносӣ, рӯзноманигорӣ, омӯзгорӣ ва чанде дигар фаъолияти пурмаҳсул дошт. Ҳасани Муҳаммадӣ 30 октябри соли 1940 дар маҳаллаи Баландпояи шаҳристони Дарбанди ноҳияи Бойсуни вилояти Сурхондарё таваллуд ёфтааст.

Одамоне, ки аз ҳунари муайяне бархурдоранд, дар ҳама давру замон дар ҷомеа эҳтироми хосса доштанду доранд. Моҳи октябри соли 2019 мо як гурўҳ кормандони Пажўҳишгоҳи илмӣ – тадқиқотии фарҳанг ва итттилоот ба ин ноҳия сафари хидматӣ доштем. Мақсади сафар ин гирдоварии мавод оид ба вазъи имрўзаи ҳунарҳои мардумӣ дар ин минтақа буд. Тўли рўзҳое, ки дар ин ноҳия сафари хидматӣ доштем, мушоҳида намудем, ки ҳунарҳои мардумӣ дар ҳолати рушд кардан қарор дорад. Ҳангоми вохурӣ бо ҳунармандону косибон муайян гардид, ки ҳунарҳои қадимаи тоҷикӣ то имрўз идома доранд, лекин ба навоварӣ дучор шудаанд.

Дар санаи 12 майи соли 2000  бо ташаббуси фарҳангпарваронаи Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон  Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба рушди минбаъдаи санъати иҷрогарии шашмақом дар Тоҷикистон» ба имзо расид, ки барои рушди санъати шашмақомхонӣ дар кишвар заминаи мусоид фароҳам овард. 12 майи соли равон ба қабули қарори мазкур 20 сол пур шуд.

Кўҳистони Мастчоҳ яке аз ноҳияҳои дурдасти ҷумҳурӣ ба ҳисоб қаламрави онро саросар кўҳҳо фаро гирифтаанд. Иқлими ин минтақа нисбатан сардтар мебошад ва набототу ҳайвоноти он низ мутобиқ ба он мебошанд. Дар ин ноҳия зиёдтар картошка истеҳсол мекунанд, аз ин сабаб бештари таомҳои мардуми Матчоҳ бо иловаи картошка тайёр карда мешавад. Лекин ҳангоми экспедистия ва суҳбат бо занони ин ноҳия ба мо нақл карданд, ки таомҳои анъанавии қадима низ то ба имрўз маъмул мебошанд. Яке аз ин таомҳо аз насл ба насл ҳамчун мерос омадааст, сангреза мебошад. 

Пажўҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот бо андўҳи гарон хабар медиҳад, ки рўзи 1-уми майи соли 2020 донишманди тоҷик, сарояндаи мумтози таронаҳои классикӣ, номзади илмҳои таърих, муовини директори  Пажўҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот Абубакр Зубайдӣ баъд аз бемории начандон тўлони олами фониро видоъ гуфт.

Маросими никоҳ (пурсон-пурсонак). Ин маросимро бо номи никоҳи мусулмонӣ дар саросари кишвар ном мебаранд. Аз рўи анъана он як навъ маросимест, ки розигии навхонадоронро пурсида, бо хондани хутбаи никоҳи исломӣ онҳоро барои ба зиндагии мустақилона қадам гузоштан раҳнамун месозанд. Ҷараёни никоҳ дар ҳама минтақаи кишварамон қариб, ки якранг мегузарад, аммо тибқи бовару этиқодҳо дар баъзе маҳалҳо тафовутҳои ҷузъӣ дида мешавад.

Ҳунарҳои мардумӣ дар ибтидо аз хоҷагидории табиӣ оғоз шудааст, ки талаботи мардумро аз руйи шароитҳо, ҷойи зист ва иқлими истиқоматкунанда муайян мекардааст. Аз давраҳои ҳанўз падаршоҳӣ касбу кори одамон ба шохаҳои гуногун тақсим шуда, ҳар кадоми онҳо яке аз он намудҳои ашёи рўзгорро истеҳсол мекарданд. Бинобар ин дар ҷомеаи падаршоҳӣ аҳли як оила бо тайёр кардани ашёҳои гуногуни рўзгор, пояфзол, либос, осиёби дастӣ, шолчабофӣ, алочабофӣ,

Боғдорӣ яке аз пешаҳои қадимаи мардуми тоҷик ба шумор меравад. Он дар «Феҳристи миллии мероси фарҳанги ғайримоддӣ» (нашри 2018) дар бахши касбу ҳунарҳои мардумӣ, таҳти рақами Е029 ба қайд гирифта шудааст.  Махсусан барои мардуми кўҳистон ин касб василаи асосии рўзгузаронӣ мебошад.

Ҳар як халқу миллат дорои фарҳангу тамаддун ва урфу одатҳои махсусе мебошанд, ки вобаста ба он мамлакаташонро муаррифӣ менамоянд. Аз ҷумла мардуми тоҷик низ  соҳиби анъана, урфу одат, ҷашну маросимҳои миллие мебошанд, ки дар байни дигар қавму миллатҳо фарҳанги волои моро инъикос намудааст. Муҳаққиқони русу тоҷик дар бораи қисми зиёди ҷашну маросимҳо ба қадри имкон тадқиқот анҷом дода, то ҷое онҳоро табақабандӣ намудаанд.

Ноҳияи Айнӣ яке аз ноҳияҳои кўҳистон ба шумор рафта, фарҳанги қадима дорад. Агар чи ин ноҳияи дурдасти кўҳистон ба ҳисоб равад ҳам, мардумаш бофарҳанг буда, бо замона низ ҳамқадам мебошад. Аз ҷумла ҳунари дастии мардона ва занона дар ин гўшаи Ватан хеле рушд ёфтааст. Чизе, ки дар ин ноҳия диққати моро ҷалб намуд ин марказҳои ҳунармандӣ буд, ки хеле хуб ба чашм мерасид.

Ҳасиб аз ҷумлаи хўришҳое ба шумор рафта, бонувони тоҷик аз замонҳои қадим онро омода мекарданд. Ҳасибро бисёртар ҳамчун хўриш ва баъзан ба ҷои таом истеъмол менамоянд. Имрўзҳо дар базму хурсандӣ ва ҷашну маросимҳо аз навъҳои гуногуни он истифода мебаранд.

Миёни равшанфикрони тоҷик камтарин нафаронеро метавон пайдо кард, ки фаъолияти меҳнатии худро аз кори омўзгорӣ шурўъ намуда, минбаъд дар самтҳои гуногуни эҷодӣ қувва озмуда, ба комёбиҳои назаррас ноил шуда бошанд. Нависанда Садриддин Ҳасанзода аз зумраи чунин нафаронест, ки бо шарофати фаъолияти рўзноманигорӣ андешаҳои публитсистиаш шакл гирифта,

Бонувони тоҷик бо мақсади осон гардидани корашон ва натиҷаи хуб гирифтан дар аксари корҳои рўзгор усули шарикиро пеша менамоянд. Бо ин васила ба роҳ мондани иддае аз корҳои занон ба манфиати ҳамаи онҳо буда, тифоқӣ, якдилӣ ва меҳру муҳаббат нисбат ҳамдигарро ба вуҷуд меорад. Яке аз чунин амалҳо, ки таҷрибаи чандинсола дошта, то имрўз дар байни занони кўҳистони Тоҷикистон боқӣ мондааст, ин анъанаи ширнавбат мебошад.

Бозиҳои анъанави бачагона бахши алоҳидаи фарҳанги ғайримодии мардуми тоҷик маҳсуб меёбад, ки он дар тўли садсолаҳо ҳамдаму ҳамқадами фарзандони халқи тоҷик, хусусан, наврасону ҷавонон буд. Ногуфта намонад, ки бозиҳои суннати  тоҷикон аз ҷиҳати серҳаракат буданашон як воситаи хуби тарбияи ҷавонону наврасон дар рўҳияи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш шуда метавонад.

Таомҳои миллии тоҷикӣ тибқи шароит ва ананаҳои миллӣ дар тамоми минтақаҳои Тоҷикистон хеле ривоҷу равнақ ёфтааст. Тақрибан ҳар як вилоят таомҳои махсуси хуро доранд, ки дар дигар ноҳияҳо вуҷуд надоранд. Баробари хўрокҳои маъмулӣ ба монанди палов, шўрбо барак, лағмон, самбўса, мошкичирӣ боз хўрокҳое ҳастанд, ки онҳо танҳо хоси як ноҳия ё вилоят мебошанд. Тарзи пухтан ва тайёр кардани онҳо дар бисёр маҳалҳои Точикистон технологияи гуногуни худро доранд.

Имрӯз ходими пешбари илмии Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот, узви Иттифоқи композиторони Тоҷикистон, Арбоби ҳунар, оҳангсози шинохта, барандаи ҷоизаи ба номи Борбад дар соҳаи мусиқӣ, профессор Ҷӯрахон Обидпур дар қатори ҷашнҳои бузурги миллӣ – Ҷашни Наврӯз ва Рӯзи фарҳанг, мавлуд доранд. Аҳли кормандони Пажӯҳӣшгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот устодро ба ин санаи фархунда сидқан шодбош гуфта, барояшон тансиҳативу хонаободӣ, рӯзгори хушу осуда ва дар корҳои илмиву эҷодиашон барору комёбӣ таманно менамоянд.

Дар мувофиқа бо Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ — Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон рамзҳои ҷашни байналмилалии Наврӯз ва Соли нави миллӣ барои солҳои 2019-2021 тасдиқ гардид.

Ин рамзҳо аз тарафи Иттифоқи рассомони Тоҷикистон дар асоси хулосаҳои донишмандони Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон омода шудааст.
Рамзи якум арчамонанд буда, аз ҳафт табақ иборат мебошад. Ҳамаи табақҳо аз

Рӯзноманигорон дар баробари мактабу омӯзгор дар тарбия ва ташаккули насли наврас саҳми арзанда дошта, дар раванди ҷомеаи пуртазоди муосир ҳимоятгари арзишҳои миллӣ мебошанд. Ин нуктаро Вазири маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон Муҳаммадюсуф Имомзода имрӯз зимни ҳамоиш бахшида ба Рӯзи матбуоти тоҷик дар Вазорати мазкур иброз намуд. Дар ин бора ба хабарнигори АМИТ «Ховар» аз маркази матбуоти Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон иттилоъ доданд.
Роҳбарияти Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамасола дар ин рӯз як

Рўзи 6–уми марти соли ҷорӣ дар Пажўҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот бо иштироки васеи кормандони муассиса  ҳамоши илмӣ бахшида ба Рўзи модарон баргузор гардид. Ҳамоиши илмиро бо сухани ифтитоҳӣ директори ПИТФИ, номзади илмҳои педагогӣ, дотсент Шариф Комилзода оғоз карда, оид ба саҳми бонувон дар пешбурди ҳунарҳои мардумӣ дар ҳошияи эълон гардидани солҳои 2019-2021 ҳамчун “Солҳои рушди деҳот, сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумӣ” ибрози назар намуд.
Дар ин замина қайд гардид, ки бо ташаббуси Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои

Об муъҷизаи гаронбаҳо ва манбаи пайдоиши ҳаёт буда, дар баробариоташу ҳаво ва хок яке аз унсурҳои асосии ҳастии олам шуморида мешавад. Ин неъмати илоҳӣ бо ҳастии худ курраи Заминро сарсабзу хуррам мегардонад.Мавҷудияти ин неъмати бузург  ба ҳастии инсоният, ҳайвоноту наботот ва рустаниҳо  алоқамандии зич доранд.

Бо ташаббуси Пешвои муаззами миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистонмуҳтарам Эмомалӣ Раҳмон Созмони Миллали Муттаҳид солҳои 2018-2028-ро Даҳсолаи

Аз қадимулайём дар  байни мардуми тоҷик барои солиму бардам тарбия ёфтан ва бозидани кўдак, бозичаҳое сохта мешуданд, ки онҳоро кўдакон бо шавқу завқи зиёд истифода мебурданд. Ин гуна бозичаҳо бо назардошти ҷисман солим будани кўдак ва ба завқ омаданашон тайёр мегардиданд. Бинобар ин ҳунармандон кўшиш мекарданд, ки бозичаҳои кўдакона зебо сохта шаванд ва кўдакро ба худ ҷалб карда тавонанд. Дар аксар ковишҳои археологӣ бозичаҳое пайдо шудаанд, ки аз гилу лой сохта шуда, барои бозии кўдакон пешбинӣ шудаанд.

Артисти хизматнишондодаи Республикаи Советиии Сотсиалистии Тоҷикситон Мирзоқурбон Солиев, яке аз симоҳои барҷастаи санъати тоҷик дар асри ХХ мебошад, ки бо ҳунари хунёгарии хеш, тарғибгари оҳангҳои “Шашмақом”-и оламшумул буда, ҳамчун саррофи гавҳаршинос дурдонаҳои мероси гаронбаҳои мусиқии халқамонро як умр андўхтаву ба дигарон омўзонидааст. Мавсуф бо иҷро намудани мусиқии мардумӣ ва классикии  тоҷик  қалби ҳазорон мухлисони хешро тасхир намуда, дар рушди ҳунари навозандагиву сарояндагии шогирдонаш саҳми калон гузоштааст.

Баробар бо дигар касбу ҳунарҳои суннатӣ, аз қабили оҳангарӣ, дуредгарӣ, дўзандагию бофандагӣ, кандакорию гаҷкорӣ дар фарҳанги мардуми тоҷик рақсу сурудхонии анъанавӣ низ маъмуланд, ки муҳаққиқон ин бахши фарҳанги миллиро “санъати иҷроӣ” номидаанд. Дар “Феҳристи миллии мероси фарҳанги ғайримоддӣ”, ки аз ҷониби олимони ПИТФИ таҳия шудааст, ин бахш  бо номи “Санъати иҷроӣ” ва рақамгузории B000 зикр шуда, дар он беш аз 103 унсури фарҳанги ғайримоддӣ ба таври мухтасар шарҳ ёфтаанд.

Як навъ таоми миллии мардуми тоҷик фатирмаска мебошад, ки аз замонҳои пеш то ҳол дар байни мардуми тоҷик маъмул буда, дар баъзе ҷо онро “чанголӣ” ном мебаранд. Фатирмаска асосан таоми зимистона мебошад, ки занон бештар вақт баъди пухтани фатир онро омода мекунанд. Дар баъзе ноҳияҳо фатирмаскаро дар мавсими пухтани харбуза низ тайёр мекунанд.

Дар китоби ДФМТ шарҳи мухтасари фатирмаска оварда шудааст:

Лухтак як намуди бозичае мебошад, ки аз давраҳои пеш барои бозӣ кардани духтаракон таҳия карда мешуд. Аз замонҳои пеш то имрўз барои ҳар як духтарча аз ҷониби модару модаркалонашон лухтакҳои гуногун сохта мешавад. Духтаракон бо истифодаи лухтакҳо бозиҳои рангину шавқовареро иҷро менамоянд. Бозии аз ҳама маъмулии кўдакону наврасон ин лухтакбозӣ мебошад, ки дар баъзе минтақаҳои кишвар бо номи зочабозӣ низ машҳур буда, бо ҳунари лўхтаксозӣ алоқамандии зич дорад.
Дар китоби «Донишномаи фарҳанги мардуми тоҷик» шарҳи муфассали лухтакбозӣ

Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон пайваста дар баромаду суханрониҳояшон қайд менамоянд, ки барои рушду такомул бахшидани касбу ҳунарҳои мардумӣ чораҳо андешида шавад. Баъди соҳибистиқлолии кишвар як қатор касбу ҳунарҳои халқии тоҷикон бо роҳу усулҳои гуногун инкишоф ёфтан гирифт. Дар даҳсолаи охир бо кӯмаку дастгирии бевоситаи сарвари давлат,

Рўзи 29-уми январи соли 2020 дар муассисаи давлатии «Театри давлатии академии опера ва балети ба номи С. Айнӣ» намоиши саҳнавии «Ширин ва Хусрав» пешкаши мухлисон ва аҳли тамошобинони театр гардид. Дар намоиши мазкур намояндагони Вазорати фарҳанг ва бо иштироки Вазири Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон Давлатзода Зулфия, муовинон, директори Пажўҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот ва роҳбарону намояндагони муассисаҳои дигари соҳаи фарҳанг ширкат доштанд.

Шумораи навбатии маҷаллаи илмию таҳлилии Пажўҳишгоҳи илмӣ – тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот - “Паёмномаи фарҳанг” (2019.–№3) аз чоп баромад.
Ин шумораи маҷалла шомили бахшҳои Фарҳангшиносӣ, Мероси фарҳангӣ, Фаъолияти иҷтимоиву фарҳангӣ, Санъатшиносӣ, ВАО ва табъу нашр ва Навидҳои фарҳангӣ буда, мақолаҳои муҳаққиқон Р. Амиров, Д. Раҳимӣ, А. Зубайдӣ, М. Муродӣ ва дигаронро доир ба масъалаҳои мубрами фарҳанг, санъат ва публитсистика фаро гирифтааст.

27 декабри соли 2019 дар Пажўҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот ҳамоиши илмӣ дар мавзўи “Ҳифз ва рушди фарҳанги миллӣ дар шароити ҷаҳонишавӣ” дар ҳошияи Паёми навбатии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии кишвар баргузор гардид.

Онро бо сухани ифтитоҳӣ директори Пажўҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот, номзади илмҳои педагогӣ, дотсент Шариф Комилзода оѓоз карда,перомуни нуктаҳои

Бо пешниҳоди мо чанд рӯз пеш Конфронси генералии ЮНЕСКО доир ба баргузории ҷашнҳои 5500-солагии Саразми бостонӣ ва 700 - солагии шоири барҷастаи тоҷик Камоли Хуҷандӣ қарор қабул кард. Ба оламиён муаррифӣ кардани осори илмиву адабӣ ва намунаҳои фарҳанги тоҷикон ҳамчун миллати соҳибмаърифату тамаддунсоз, шаҳрсозу шаҳрдор ва соҳиби девону дафтар аз ҷумлаи вазифаҳои муҳимтарини мо ба ҳисоб меравад.
Фикр мекунам, ки дар шароити кунунӣ, яъне замоне, ки ҳар як фарди ҷомеа ба

14 декабр дар  Китобхонаи миллии Тоҷикистон даври чоруми Озмуни ҷумҳуриявии «Фурӯғи субҳи доноӣ …» аз рӯйи чор номинатсия ва рақобат барои Шоҳҷоиза  ҷамъбаст гардид.  Ғолиби  Шоҳҷоиза бо гирифтани 225, 5 хол хонандаи муассисаи таълимии хусусии литсейи «Раҳнамо» Бунёд Раҳнамо дониста шуда,  ба ӯ Шоҳзоиза  ва мукофотпулӣ дар ҳаҷми 50000 сомонӣ  тақдим гардид. Дар чорабинӣ Ёрдамчии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои рушди иҷтимоӣ ва робита бо ҷомеа Абдуҷаббор Раҳмонзода,

Дар асри XX  ин рақс хеле паҳн шуда, ба санъати рақсии ҳаваскорӣ ва касбӣ роҳ ёфт. Устодони рақс  Ғ. Валаматзода, А. Исломова ва А. Протсенко дар намоиши ансамбли мусиқӣ – театрии «Лола» шакли коллективи «Рақс бо кўза» - ро  дар иҷрои гурўҳи духтарон ба саҳна гузоштаанд. Ин рақс дар асоси коркарди рақси анъанавии халқӣ, ҳаракатҳои рақсӣ ва лаҳзаҳои пантонимӣ офарида шудааст.

Рақс бо кўзаро дар Бадахшон мардон, дар Ғарм, Тавилдара, Кўлоб ва вилояти Суғд

Шаҳристон ва Истаравшан минтақаҳое мебошанд, ки дар шимоли кишвар ҷой гирифтаанд. Чи тавре маълум аст, тарзи зисти зиндагонии мардум ва пухтани таомҳо аз иқлим вобастагӣ дорад.

Мисли мардуми дигар ноҳияҳои Тоҷикистон мардуми ин макон аз уҳдаи омода кардани ҳамаи таомҳои миллӣ ва маҳаллӣ ба хубӣ мебароянд, вале ҳар як минтақа таоми ба худ хосро дорост. Яъне вобаста ба шарту шароит ва дороӣ одамон таом омода менамоянд.

Рақси қошуқбозӣ дар асри ХХ дар репертуари дастаҳои ҳаваскорони санъат хеле ривоҷ ёфта, қошуқро ҳамчун асбоби зарбӣ истифода бурдаанд. Ин рақсро то кунун дар барномаҳои консертии ансанблҳои рақсии “Лола”, “Зебо”, “Ҷаҷоноро”, “Гулрез”, театри рақсии “Падида”, ансамбли фолклорӣ – этнографии “Ганҷина” ва театрҳои вилоятӣ мушоҳида кардан мумкин аст.

Рақси қошуқбозӣ, асосан, рақси занона мебошад, аммо дар Бадахшонон чеб-базай, ё

Қурутпазӣ санъати хеле шавқовар буда, дар ҳамаи манотиқи кишвар дида мешавад. Қурут маҳсулоти қоқ ба ҳисоб рафта, аз он дигар навъи таомро низ омода мекунанд. Масалан, қурутоб яке аз таомҳое мебошад, ки бе қурут онро тасаввур кардан ғайримикон аст. Қурут маҳсулоти аввалиндараҷаи таоми қурутоб мебошад. Ба ғайр аз ин аз қурут атолаи бо қурут, умоч ва ғайраҳоро тайёр мекунанд. Инчунин худи қурутро метавонанд дар алоҳидагӣ истеъмол намоянд. Зеро он аз ҷиҳати витамин ғанӣ буда...

Аз таваллуди Самад Ғанӣ 111 сол ва аз вафоташ 45 сол сипарӣ шуд. Ҳамоно яке аз адибони дӯстдошта боқӣ мондааст. Дромнависи хубе буд, ҳаҷвнигори мушоҳидакор ва журналисти соҳибтаҷриба буд. Дар тарҷумаи осори адибони рус ҳам дасти расо дошт. Ёдаш ба хайр!

Самад Ғанӣ 2 ноябри соли 1908 дар шаҳри  Самарқанд ба ҷаҳон омадааст. Дар Дорулмуаллими Самарқанд, курси ходимони молияи  Тошканд, мактаби  ҳизбӣ ва курси

Калтакбозӣ як навъи рақси мардонаи ҷанговарони тоҷикӣ мебошад. Рақсро ду нафар мард ё гурўҳи мардон таҳти навозиши созҳои мусиқӣ иҷро мекунанд. Онҳо дар ин рақс хусусиятҳои мардонагӣ, чустию чолокиро ҳам дар рафти мусобиқа таҷассум мекунанд. Чўбҳои одии дарозиашон 60 см ва ғафсиашон 3 см ҳамчун сози мусиқӣ низ хидмат намуда, бо зарбу усул ҳамсадо мешаванд.

Иҷрокунандаҳо дутогӣ калтакҳои чўби дар даст гирифта, қатор истода мерақсанд...

Оре, санъат аст, санъати рақс ва аз санъатҳои қадимии мардуми тоҷик ба шумор меравад. Дар саҳнаи санъати касбӣ рақси “Кордбозӣ” – ро дар солҳои 30-40 асри ХХ раққоси мумтози тоҷик, Артисти Халқии Иттиҳоди Шўравӣ Ғаффор Валаматзода иҷро кардааст. Рақси ў ҳаракатҳои гуногуни кордбозиро дар бар гирифта, илова ба унсурҳои анъанавӣ баъзе навовариҳо дошт. Валаматзода бо ҷаҳиш ба саҳна ворид мешуд  ва чанд ҳаракати рақсии ҷанговаронро иҷро намуда, ду кордро аз рўймоли миён берун мекашид.

Суратгарӣ, санъати рассомӣ, як навъи санъати тасвирӣ, ки тавассути рангҳо дар рўйи чизе асари бадеӣ меофаранд. Суратгарии тоҷик таърихи қадима дорад. Намунаҳои аввалини он (тасвири шикори ҳайвонот) дар Помири Шарқӣ вомехўранд (мағораи Шахта, давраи мезолит, ҳазораҳои 15-10 то милод, Кўртакка, асри биринҷӣ ва давраи неолит, ҳазораҳои 5-3 то милод).

Намунаҳои нисбатан  сода ва бо як ранг тасвиршудаи санъати рассомӣ дар ҷануби

«Бигзор, парчами пурҷиллло ва нурафшони Истиқлолият дар дилу дидаи ҳар як сокини Тоҷикистон ин Ватанро афзунтар намояд ва асрҳои аср дар фазои озоди кишварамон парафшонӣ намояд. Парафшонии Парчами озодиву саодати давлати соҳибистиклоли мо ҷовидон бошад».

Эмомалӣ Раҳмон
Рўзи 22 ноябри соли равон дар толори Пажўҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг

Ҳаштод сол пеш дар чунин рӯзҳо аввалин операи тоҷик рӯйи саҳна омад ва аз таҳаввулоти ҷадид дар санъати театрии тоҷик ово дод. Ин операи “Шӯриши Восеъ” буд, ки агар имрӯз ҳам аз таърихи театри тоҷик сухан равад, бешак аз он ёд мекунанд. Солҳои навиштани опера дар байни мардуми кўҳистон ривояту ҳикояҳои таърихие ба Восеи қаҳрамон бахшида шуда буданд. Дар санъати мусиқӣ низ суруду рубоёти фаровоне эҷод гардид. Ба муаллифони опера ҳатто муяссар гардид, ки бо духтари Восеъ – Гулизор вохўрда аз сароиши ў байту

Балъамӣ Абулфазл Муҳаммад ибни Убайдуллоҳ (с.тав. номаълум – ваф. 14.11.940, Бухоро), олим, арбоби давлатӣ, вазири Наср ибни Аҳмади Сомонӣ. Балъамӣ тақрибан ним аср –  даврони аморати Исмоили Сомонӣ дар раъиси корҳои идораи давлати Сомониён дошта, ба шарофати тадбирандешӣ ва корсозиҳои оқилонаи хеш дар ташаккул ва равнақу шукуфоии нахустин давлати мутамаркази   тоҷикон саҳми бузурге гузоштааст.
Балъамӣ на танҳо дар идораи корҳои кишвар истеъдоду  маҳорати комил доштааст,

Китоб сарчашмаи илму дониш ва маърифат аст. Он нерўи пешбарандаи ҷомеаи башарӣ мебошад. Китоб ин дўсти мўнису ғамхоре мебошад, ки моро аз гаҳвора то синни пиронсолӣ роҳнамоӣ менамояд. Миллати тоҷик аз қадим китобдору китобдўст буд, ин буд, ки дар тўли таърих аҷнабиён тамоми боигарии халқи тоҷикро ба тороҷ бурда, дар назди фарҳангу адабиёти он оҷиз мондаанд. Ва метавон гуфт, ки фарҳангу адабиёти миллати тоҷик бар сари ин аҷнабиён дастболо шудааст. Онҳо ҳатто тарзи давлатдории тоҷиконро омўхта, онро

Мусиқии касбӣ-суннатии шифоҳии мардуми тоҷик, ки аз ниёгони фарҳангсолору тамаддунофари  мо мерос мондааст, таърихи бою рангин дошта, решаҳои он ба умқи қарнҳо мерасад,  аз он ҷо сарчашма мегирад ва бо латофату рангомезии алҳонаш аз қадимулайём машҳур буда, дар он шодию сурур ва андўҳи халқ инъикос гардидааст. Ин мероси бебаҳо таҷассумгари софию покизагӣ, ваҳдату дўстӣ,  садоқату инсонпарварӣ ва орзую омоли мардуми тоҷик буда, тўли асрҳо чун ифодагари анъанаю маросимҳои халқ пойдор мондааст.

12 ноябр дар Театри давлатии академии опера ва балети ба номи Садриддин Айнӣ  маросими ифтитоҳи расмии Рӯзҳои фарҳанги Ҷумҳурии Ӯзбекистон  дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади боз ҳам таҳким бахшидан ба робитаҳои фарҳангӣ миёни ду давлат баргузор гардид. Дар маросими  расмӣ Ёрдамчии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои рушди иҷтимоӣ ва робита бо ҷомеа Абдуҷаббор Раҳмонзода, Вазири фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон Шамсиддин Орумбекзода, Вазири фарҳанги Ҷумҳурии Ӯзбекистон Бахтиёр

12 ноябр Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Форуми Париж оид ба масъалаҳои сулҳ, ки дар мавзеи Ла-Виллет баргузор гардид, иштирок карданд. Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва сарони дигар давлатҳои иштирокчиро Президенти Ҷумҳурии Франсия Эммануэл Макрон истиқбол гирифт.
Мавриди зикр аст, ки Форуми Париж оид ба масъалаҳои сулҳ - иттиҳодияи мустақил ва

Филме мондагортар аз инро камтар ёд дорем. Шояд аввалин мелодрамаи тоҷик буд, ки дар сар то сари кишвари паҳновари Иттиҳоди Шӯравӣ шӯҳрат касб кард. Филме, ки имрӯз ҳам онро тамошо мекунанд. Гарчанде аксари ҳунарпешагонаш аз олам рафтаанд, вале боз ҳам шояд аз пурбинандатарин филм дар таърихи “Тоҷикфилм” бошад.

“Ман ба духтаре вохӯрдам”. Номи ҷаззоб ва дар аввалин дид таваҷҷӯҳи бинандаро

Беҳтарин намоишҳои театрӣ бо номи «Гунаҳкорони бегуноҳ», «Отелло», «Ромео ва Ҷулйетта», «Хизматгори ду хоҷа», «Имтиҳон», «Ҳаёт ва ишқ», «Алломаи Адҳам», «Гуфтугў бо худ», «Ватан ва фарзандон», «Ишқи зиндагӣ» «Рустам ва Сўҳроб», «Эдип», «Ҷияни хира», «Шоҳ Исмоил», операҳои «Кармен», «Жизел», “Ғуломон», «Комде ва Мадан», «Рўдакӣ», «Амир Исмоил» ва ғайраҳо мебошанд, ки мазмуни худро то ҳол гум накардаанд.  Дар тўли ин солҳо ҳунармандони беҳтарин  Муҳаммадҷон Қосимов, Мушаррафа Қосимова, Фаррух Қосимов,

Муҳтарам аҳли санъату ҳунар ва ҳаводоронии театр!

Бо арзи эҳтиром‚ шумоёнро ба муносибати Рўзи театри тоҷик самимона шодбош гуфта, бароятон саодату хушрўзгорӣ ва муваффақиятҳои нави эҷодиро таманно менамоям.

Театр аз оғози пайдоиши худ рисолати хешро ҳамчун ойинаи зиндагӣ, ҳамчун инъикоскунандаи ҳақиқати ҳаёт, ҳамчун ҳидоятгари одамон ба сўи некӣ бо субот иҷро

Ҳамватанони азиз!
Ҳозирини гиромӣ!

Қабули Конститутсияи Тоҷикистони соҳибистиқлол, ки ҳоло мо дар остонаи таҷлили 25-умин солгарди он қарор дорем, аз ҷумлаи муҳимтарин рӯйдодҳои таърихи навини халқи тоҷик ва дастоварди бузурги мардуми шарафманди кишвар мебошад. Бо камоли ифтихору сарфарозӣ тамоми сокинони мамлакат ва ҳамаи шумо – ҳозирини арҷмандро

Намоиши «Алломаи Адҳам ва дигарон» яке аз қуллаҳои театри муосири тоҷик, классикии ўст. Ба замми он ин падидаи бузурги фарҳанги мост. Намоишро кас борҳо дидан мехоҳад, чунки инсон ба асари ҳақиқӣ мўҳтоҷ буда, неруи маънавӣ пайдо мекунад, дар ў ҷараёни тозашавӣ ва нав шудан ба вуҷуд меояд, ки аз қадим дар як қатор вазифаҳои муҳимми санъат ворид гардидааст. Намоиш имкон медиҳад,ки аз ҷозибияти шарҳнопазир ва асрорангези олами ҳайратоваронаи ҳаяҷонбахш ва мафтункунандаи театр лаззат барем.

Дирӯз, 29-уми октябр дар Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилооти Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ифтихори 90-солагии кинои тоҷик дар мавзӯи «Дастовардҳо ва дурнамои кинои тоҷик» конфронси илмӣ баргузор гардид.

Директори Пажӯҳишгоҳ Шариф Комилзода дар суханони ифтитоҳии худ нақши кинои тоҷик дар рушду нумуи мамлакатро назаррас арзёбӣ кард ва гуфт, ки

Донишмандони муҳтарам!
Ҳозирини гиромӣ!

Мардуми шарифи тоҷик дар ҳама давру замонҳо ба мероси гаронбаҳои гузаштаи худ арҷ гузошта, дар хотираи таърихии хеш корномаву қаҳрамонии фарзандони давлатсозу ватандӯст, далеру ғаюр ва фарҳангсолору адабпарварро ҳифз намуда, дар осори хаттиву шифоҳӣ симои барҷаставу тобноки онҳоро ситоиш менамояд.

Суруди вопасинаш «Па ми бало му маҳорат му ёр чоҳ» буд. 18 июли соли 2002 ин сурудашро дар касета сабт карда, ба ман дод ва гуфт, ки баъди чанд рӯз онро гӯш кун. Ман гумон кардам, ки чун дигар сурудҳояш онро сабт кардааст. Хайр баъди ду-се рӯз бошад бигзор баъд гӯш мекунам. Пас аз чор рӯз 22 июли соли 2002 Лидуши азиз ногаҳон вафот кард. Вафоташ ҳам тавре ки дар яке аз сурудҳояш «Лоғбалоғ та тиюм аз дунё» (шухӣ ба шухӣ аз дунё меравам), монанд шуд.

Cодагиву равонӣ, рангомезиву хушоҳангӣ ва ба тарзи баёни халқ наздик будани ғазалиёти Cаййидо боис гардида, ки ашъори ў ба ҳайси матнҳои суруду таронаҳои «Шашмақом»-у «Фалак», эҷодиёти бастакорону ҳофизони мардумӣ ва офаридаҳои композиторони тоҷик ба тарзи фаровон истифода шавад.

Аз баъзе гуфтаҳои шоир хулоса кардан мумкин аст, ки ў бо аҳли санъату ҳунар робитаи хуби ҳамкорӣ дошта, аз илму амали мусиқии замонаш ба қадри имкон бохабар будааст

Филми «Марги судхӯр» яке аз муваффақиятҳои бузурги синемои тоҷик ба шумор меравад. Бо филми «Марги судхӯр» кинематографияи тоҷик бори дуввум ба эҷодиёти устод  Садриддин Айнӣ рӯй овард (бори аввал аз рӯи асари «Дохунда» соли 1956 филм ба навор гирифта шудааст, сенарияи И. Луковский, Т. Собиров, рассом Д. Илёбоев, бастакор З.Шаҳидӣ).

Офарандагон ҳангоми тайёр намудани сенария ва замони наворбардор манзараҳои

Рӯзҳои 10-12 октябри соли 2019 дар шаҳри Сеули Ҷумҳурии Корея дар мавзўи ҳифзи мероси фарҳанги ғайримоддӣ Форуми таҳлилгарони мероси фарҳанги ғайримоддӣ (МФҒ) баргузор гардид. Ташкилкунандаи он Маркази мероси фарҳангии ғайримоддии кишварҳои Осиё ва Уқёнуси Ором  (ICHCAP), муассисаи категорияи дувуми ЮНЕСКО воқеъ дар Ҷумҳурии Корея буда, беш аз 50 нафар мутахассисон аз кишварҳои гуногуни ҷаҳон дар он иштирок ва суханронӣ намуданд.

Муаллифи китоб ҳушдор медиҳад, ки «ҷомеаи инсонӣ бидуни ахлоқ дигарбора ба барбарият бозмегардад, неруҳо ба ҳадар мераванд, истеъдодҳо саркўб мешаванд, амнияту озодӣ ва он чӣ аз фарҳанг мемонад, бозичаи дасти ҳавасбозон мегардад ва зиндагии инсонӣ мафҳуми воқеии худро аз даст медиҳад».

Китобии олими шинохта, доктори илмҳои таърих, мушовири калони бахши Ёрдамчии

Ҳамватанони азиз!

Забон неъмати бебаҳои зиндагии аҳли башар мебошад. Инсон фақат тавассути забон метавонад эҳсос ва фикру андешаҳои худро иброз намояд. Забони миллӣ ойинаи пурҷилои таърих, ҷаҳони маънавӣ ва хираду маърифати ҳар як халқу миллат ба шумор меравад.
Гузашта аз ин, дар фарҳангу тамаддуни халқу миллатҳо, аз ҷумла мо - тоҷикон забони

Намунаи   содагии   забони шеъри Рудакӣ   нишон медиҳад,  ки ў дар  таърих и забону  адабиёти   мо  ҳақиқатан  хам  накши босазо  гузоштааст. Дар катори  ў   садҳо  бузургони   хирад  дар   барқарор  гардидани   забони  точикӣ  хидмати босазое  намудаанд. Забони тоҷикӣ  аз  давраи   ташаккули  худ то, ба имрўз  аз  чиҳати   луғат  ва   сохтори   нахвию  услубӣ    кам  ба  дигаргуни  дучор   шудааст ва   аз  ҳамин  лиҳоз,  дар   байни   дигар   забонҳо   ягона   забонест, ки   тақрибан  вазъи  беш  аз  ҳазорсолаи  хешро  нигоҳ  доштааст.

Чунин ном дошт Конфронси илмие, ки дирӯз дар толори Пажўҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот бо ширкати ҷамъе аз донишмандон, таҳлилгарон, роҳбарият, кормандони ПИТФИ ва намояндагони воситаҳои ахбори чопӣ ва электронӣ баргузор гардид. Директори Пажўҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот, номзади илмҳои педагогӣ, дотсент Шариф Комилзода дар сухани ифтитоҳии худ ба муҳиммият ва аҳамияти  мавзўи конфронси илмӣ таъкид намуд.

Сафири Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Давлати Қатар дар бобати таъсири гуногунрангии фарҳанги Тоҷикистон ба мероси фарҳанги умумиҷаҳонӣ андешаҳои ҷолиб баён намуда, ишора кард, ки истифодаи бамавриди арзишҳои таърихию миллӣ ва иттилооти фарҳангӣ метавонад баҳри татбиқи аҳдофи рушди ҳазорсола ва рушди мавқеи кишварҳои арабӣ дар таҳкими марзҳои фарҳангии байни давлатҳо ва ба ин васила ҷиҳати пешгирӣ намудани ҷавонон аз гумроҳшавӣ ва шомил гардидани онҳо ба ҳизбу ҳаракатҳои террористӣ,

22-уми сентябр Рӯзи устод Абуабдуллоҳ Рӯдакист. Ин матлаб ба ҳамин муносибат аст. Дар бораи устоди ҳама шоирони олам. Дар бораи азизе, ки зиёда аз даҳ аср аст шеъраш вирди забонҳост. Шахсе, ки дар ин беш аз ҳазор сол ҳам қиммати як байташ кам нашуд. Шоири шоирон, устоди устодон. Шоире, ки ба таври ҳамешагӣ номи устодӣ дар шеърро ба худ ихтисос дод ва ин беш аз ҳазор сол вай барои шоирони ҳамаи наслҳо устод монд.
Абуабдуллоҳ Ҷаъфар ибни Муҳаммад машҳур ба Рўдакӣ шоир, асосгузори адабиёти

Аз замоне, ки сарвари давлати тоҷикон, Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, зимоми давлати Тоҷиконро ба дўш гирифт, оҳиста-оҳиста тамоми паҳлуҳои гуногунҷанбаи давлат ба тағйиру тараққӣ ва таҳаввулоти назаррас  рў овард. Аз ҳама таҳаввули бесобиқа ва фаромӯшнопазири таърихӣ, пас аз омадани чунин шахсияти бохирад, баҳамойиву бунёд, сулҳу субот ва таҳкими кишвари парокандаву парешон ва дар вартаи фано қарордошта маҳсуб мегардад, ки